Xây dựng mô hình Công dân học tập
Ngày 10/5/2019, Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa XII ban hành Kết luận 49-KL/TW về việc tiếp tục thực hiện Chỉ thị 11-CT/TW của Bộ Chính trị khóa X về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập. Trên cơ sở đó, ngày 8/4/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 489/QĐ-TTg và trực tiếp giao cho Hội Khuyến học Việt Nam xây dựng Đề án xây dựng mô hình Công dân học tập. Như vậy, mô hình Công dân học tập đã được Đảng và Nhà nước thật sự quan tâm và xác định đây là mô hình có vai trò, vị trí vô cùng quan trọng, làm nòng cốt để xây dựng các mô hình học tập nói chung, góp phần vào sự thành công của xây dựng xã hội học tập.
Thế nào là công dân học tập? Đây là câu hỏi được nhiều người quan tâm và có những ý kiến khác nhau. Nhìn chung khái niệm công dân học tập được thống nhất với những nội dung chủ yếu: Công dân học tập là những người biết tự học; coi trọng việc học như món ăn tinh thần không thể thiếu hằng ngày; học tập trở thành nhu cầu tự thân, học liên tục, thường xuyên, suốt đời; tận dụng mọi cơ hội do xã hội mang lại để biến tri thức của nhân loại trở thành kiến thức của mình; áp dụng vào cuộc sống, công việc để làm cho bản thân, gia đình, xã hội, cộng đồng có cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn. Công dân học tập là những thành viên của xã hội học tập. Không có công dân học tập thì không có xã hội học tập.
Để thúc đẩy một cách mạnh mẽ việc xây dựng mô hình Công dân học tập, điều quan trọng là phải xây dựng các tiêu chí đánh giá, công nhận danh hiệu Công dân học tập. Các tiêu chí đó bao gồm những năng lực cốt lõi và những phẩm chất cần thiết phù hợp với yêu cầu của công dân.
|
Trên cơ sở tham khảo các tiêu chí Công dân học tập ở một số quốc gia, dựa trên đặc điểm riêng của nước ta, Hội Khuyến học Việt Nam đã xây dựng 3 tiêu chí về năng lực và phẩm chất chủ yếu để công dân Việt Nam phấn đấu (hiện đang sử dụng bộ khung tiêu chí này triển khai thí điểm). Cụ thể:
Tiêu chí 1: Năng lực tự học, học tập suốt đời, là khả năng tự mình vận dụng vào việc đọc, cập nhật những thông tin, những kiến thức từ các phương tiện; xây dựng kế hoạch học tập đáp ứng yêu cầu công việc; sắp xếp hợp lý công việc để tham gia các hoạt động cộng đồng; động viên, tạo điều kiện cho người thân học tập.
Tiêu chí 2: Năng lực sử dụng những công cụ tương tác bao gồm ngoại ngữ, công nghệ thông tin, tính toán, tư duy biện chứng, tư duy phản biện.
Tiêu chí 3: Năng lực xây dựng và thực hiện các mối quan hệ xã hội. Đây là năng lực xây dựng và thực hiện các mối quan hệ xã hội là khả năng xây dựng và thực hiện các mối quan hệ, bao gồm quan hệ với người thân trong gia đình, với cộng đồng, với mọi người trong xã hội. Các năng lực trên được thể hiện qua khả năng tạo quan hệ thân thiện, có trách nhiệm, có tinh thần hợp tác, chia sẻ, tôn trọng đối với mọi người; tuân thủ pháp luật và có ý thức bảo vệ môi trường.
Khi triển khai đại trà, các tiêu chí này sẽ được điều chỉnh, bổ sung để hoàn thiện hơn.
Hiện nay, trên toàn quốc đang triển khai thí điểm mô hình Công dân học tập. Tỉnh Kon Tum cũng đã chọn thành phố Kon Tum, huyện Ngọc Hồi và huyện Đăk Tô để triển khai. Theo kế hoạch chung, dự kiến trên toàn quốc sẽ triển khai đại trà vào đầu năm 2022.
Xuất phát từ vị trí, vai trò quan trọng của công dân học tập trong việc đóng góp, xây dựng gia đình học tập, cộng đồng học tập, xã hội học tập, Đảng và Nhà nước ta đã xác định rõ các quyền lợi, nghĩa vụ, trách nhiệm và tác dụng của mỗi công dân trong việc học tập để mỗi công dân nắm rõ và ý thức, chủ động trong việc học tập suốt đời. Trong Hiến pháp Việt Nam, Luật Giáo dục Việt Nam và nhiều văn bản khác của Đảng và Nhà nước ta đã xác định rõ nghĩa vụ, quyền lợi của công dân Việt Nam đối với việc học tập: Công dân có quyền và nghĩa vụ học tập. Mọi công dân không phân biệt dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng, giới tính, đặc điểm cá nhân, nguồn gốc gia đình, địa vị xã hội, hoàn cảnh kinh tế, đều bình đẳng về cơ hội học tập.
Phải khẳng định rằng, xây dựng xã hội học tập là một trong những chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước ta trong thời gian vừa qua, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay. Trong đó, việc xây dựng mô hình Công dân học tập có vị trí, vai trò rất quan trọng, là nhân tố tích cực để tạo sự thành công trong việc xây dựng xã hội học tập, góp phần vào việc nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài làm cho đất nước ngày càng phát triển.
Để phát huy tốt vai trò, đóng góp của mình, mỗi công dân Việt Nam hơn ai hết phải kiên trì bám mục tiêu: học tập thường xuyên, liên tục, suốt đời, bất cứ lúc nào; luôn xác định: học không những cho bản thân, cho gia đình mà còn đóng góp cho cộng đồng, cho xã hội; luôn có ý chí vươn lên, luôn chịu khó tìm tòi và phát huy sáng tạo trong học tập, nghiên cứu khoa học và trong lao động sản xuất để tạo ra nhiều sản phẩm vật chất và tinh thần cần thiết cho bản thân, gia đình, xã hội; vận động và tạo điều kiện thuận lợi cho những công dân khác học tập; tham gia tích cực chủ trương xây dựng mô hình Công dân học tập trong thời gian thí điểm cũng như đại trà sau này.
NGUYỄN HÓA