Kiểm soát quyền lực; phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong xây dựng pháp luật

Ngày 27/6/2024, Bộ Chính trị ban hành Quy định 178-QĐ/TW về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật. Với những quy định rất cụ thể, nghiêm minh, Quy định 178 được kỳ vọng xử lý, ngăn chặn được tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm, cục bộ trong công tác xây dựng pháp luật.

Có thể hiểu, hành vi tham nhũng, tiêu cực của người có thẩm quyền trong công tác xây dựng pháp luật thể hiện qua việc cố ý lồng ghép, đưa vào hoặc không đưa vào trong văn bản quy phạm pháp luật các quy định với mục đích phục vụ, đáp ứng hoặc bảo vệ lợi ích riêng của một nhóm người hoặc lợi ích cục bộ của cơ quan, tổ chức, địa phương, doanh nghiệp. Mà lợi ích đó có tính chất không chính đáng, gây thiệt hại cho lợi ích của Nhà nước, lợi ích của nhân dân.

Thực tế cho thấy, nếu hành vi lạm dụng quyền lực, tham nhũng, tiêu cực đã tinh vi, khó phát hiện, thì lạm dụng quyền lực, tham nhũng tiêu cực trong xây dựng pháp luật còn tinh vi hơn, khó nhận biết hơn rất nhiều.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Quy hoạch đô thị và quy hoạch nông thôn. Ảnh: chinhphu.vn

Một khi “lợi ích nhóm”, “lợi ích cục bộ” được cài cắm một cách tinh vi trong các chính sách pháp luật, nhưng cơ quan “gác cổng”, là cơ quan thẩm định, cơ quan thẩm tra, không xem xét cẩn trọng, thấu đáo và dũng cảm để “bác” thì hậu quả không nhỏ.

Ít nhất cũng là để lọt những quy định chính sách chỉ làm làm lợi cho một nhóm tổ chức, cá nhân nào đó mà không phải vì lợi ích chung.

Thiệt hại do hành vi tham nhũng thông thường gây ra có thể đo đếm được, nhưng thất thoát, thiệt hại do tham nhũng, tiêu cực trong xây dựng pháp luật thì rất khó lượng hóa, càng khó đo đếm.

Đặc biệt, tham nhũng, tiêu cực trong xây dựng pháp luật càng nguy hiểm hơn nếu bị bỏ lọt. Vì như vậy, các “nội dung cài cắm” trong các chính sách pháp luật sẽ tạo “vỏ bọc”, tạo cơ sở pháp lý để bảo vệ cho hành vi tham nhũng có tính hệ thống.

Nếu tham nhũng, tiêu cực trong xây dựng pháp luật không bị phát hiện, ngăn chặn kịp thời sẽ cản trở sự phát triển lành mạnh của xã hội, gây xung đột lợi ích, phá vỡ tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Đồng thời gây phân tán nguồn lực của đất nước, ảnh hưởng đến sự cạnh tranh bình đẳng của doanh nghiệp, ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân và sâu xa hơn ảnh hưởng đến nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Nâng cao tính liêm chính của từng cơ quan trong từng khâu xây dựng pháp luật. Ảnh minh họa

Với các quy định cụ thể, rõ ràng về nguyên tắc, phương thức, nội dung, trách nhiệm kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật, Quy định 178-QĐ/TW có ý nghĩa rất quan trọng, tạo cơ sở cho việc xử lý tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm, cục bộ trong công tác xây dựng pháp luật.

Quy định 178 nêu rõ 5 nguyên tắc kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật. Trong đó, bảo đảm sự lãnh đạo, chỉ đạo tập trung, thống nhất, chặt chẽ, toàn diện của Đảng trong kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm, cục bộ trong công tác xây dựng pháp luật.

Kết hợp đồng bộ, chặt chẽ các cơ chế, biện pháp kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm, cục bộ trong công tác xây dựng pháp luật; chủ động phòng ngừa là chính; kịp thời phát hiện, ngăn chặn và xử lý nghiêm minh các hành vi lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn, tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật; bảo vệ đảng viên, cán bộ, công chức, viên chức năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Đề cao trách nhiệm nêu gương của người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, tổ chức, trách nhiệm của đảng viên, cán bộ, công chức, viên chức trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm, cục bộ trong công tác xây dựng pháp luật.

Quy định số 178-QĐ/TW cũng chỉ rõ có 6 hành vi tham nhũng và 5 hành vi tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật. Đồng thời xác định trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, tổ chức có thẩm quyền trong công tác xây dựng pháp luật; trách nhiệm của người đứng đầu; trách nhiệm của đảng viên, cán bộ, công chức, viên chức; trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên, cơ quan báo chí, tổ chức xã hội khác.

Theo Quy định số 178, tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm, tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm, cục bộ trong công tác xây dựng pháp luật phải bị xử lý nghiêm minh theo quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước và quy định của cơ quan, tổ chức, đơn vị.

Những hành vi vi phạm, tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm, cục bộ trong xây dựng pháp luật chưa có quy định xử lý thì căn cứ vào Điều lệ và các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước, điều lệ và quy định của các tổ chức đoàn thể để xử lý cho phù hợp.

Trường hợp đã xử lý kỷ luật, nhưng xét thấy cần thiết thì cấp có thẩm quyền phải kiên quyết điều chuyển người vi phạm khỏi vị trí công tác đang đảm nhiệm, thay thế, cho thôi giữ chức, miễn nhiệm, từ chức, không bố trí công tác liên quan đến hoạt động xây dựng pháp luật.

Đối với trường hợp vi phạm đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự thì phải chuyển hồ sơ sang cơ quan chức năng để xử lý theo quy định của pháp luật, không được giữ lại để xử lý nội bộ.

Như đã nói ở trên, Quy định số 178 có ý nghĩa rất quan trọng. Vì vậy, cùng với việc quán triệt nghiêm túc, đầy đủ nội dung, tinh thần của Quy định số 178, cần đề cao hơn nữa vai trò và trách nhiệm của cấp ủy đảng trong công tác xây dựng pháp luật.

Nâng cao tính liêm chính của từng cơ quan trong từng khâu xây dựng pháp luật, từ soạn thảo đến thẩm định và thẩm tra; tuyệt đối không để “lọt lưới” các chính sách pháp luật chỉ phục vụ cho một nhóm lợi ích nào đó, hoặc sơ suất trong xác định chính sách, ảnh hưởng xấu tới lợi ích chung.    

Sông Côn