Người có công giữ gìn và phát triển nghề rèn của người Ba Na (nhánh Jơ Lơng) ở thôn Kon Túc, xã Đăk Pne, huyện Kon Rẫy là nghệ nhân A Gíp. Sản phẩm rèn của nghệ nhân A Gíp làm ra như con dao, cái rựa, cái cuốc, phục vụ đắc lực cho sinh hoạt, sản xuất của bà con.
Để tiếng cồng chiêng mãi ngân vang và tăng sức hấp dẫn, ngoài kỹ thuật đánh của các nghệ nhân thì kỹ năng chỉnh, sửa chiêng có ý nghĩa rất quan trọng, từ đó góp phần phát huy giá trị di sản của cồng chiêng Tây Nguyên.
Cũng giống như nhiều đồng bào DTTS ở Tây Nguyên, giọt nước đối với đồng bào DTTS ở Kon Tum là biểu tượng văn hóa hết sức độc đáo, gắn liền với đời sống văn hóa, tinh thần của bà con. Tập quán sử dụng giọt nước được bà con duy trì, gìn giữ đã góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống các DTTS trên địa bàn.
Ngồi trước hiên nhà sàn ở làng Chờ (xã Ya Ly, huyện Sa Thầy) giữa lúc ngoài trời đang mưa rả rích, tôi bị cuốn hút bởi đôi tay thoăn thoắt, sạm đen của ông A Te (63 tuổi) đang miệt mài, khéo léo sửa gùi, đan gùi cho bà con.
Từ bao đời nay, cồng chiêng luôn gắn bó mật thiết và xuất hiện hầu hết trong các hoạt động của người Hà Lăng (một nhánh của dân tộc Xơ Đăng) ở thôn Khúc Na (xã Sa Bình, huyện Sa Thầy). Với bà con đồng bào DTTS nơi đây, cồng chiêng là nhạc cụ dân tộc có giá trị cả về mặt vật chất lẫn tinh thần, mang hơi thở cuộc sống và bản sắc văn hóa của dân tộc.
83 tuổi, ông A Quá (thôn Đăk Răng, xã Đăk Dục, huyện Ngọc Hồi) không thể nhớ chính xác mình đã chế tác ra bao nhiêu chiếc đàn m’bin, nhưng cách làm đàn, chơi đàn m’bin, ông vẫn nhớ rõ. Và với ông A Quá, đàn m’bin như người bạn tri kỷ, sẻ chia những vui buồn trong cuộc sống thường ngày.
Với niềm đam mê, tâm huyết và trách nhiệm, bà Y Khar (thôn Kon Kơ Lốk, xã Đăk Mar, huyện Đăk Hà) luôn hết lòng gìn giữ những giai điệu dân ca để góp phần làm đẹp cho đời và trao truyền lại cho lớp trẻ.
Kon Tum không chỉ hấp dẫn bởi cảnh quan thiên nhiên đẹp mà còn để lại nhiều ấn tượng với những nét văn hóa độc đáo của đồng bào các dân tộc. Trong đó, có thể kể đến các sản phẩm dệt thổ cẩm độc đáo của người Ba Na.
Cũng giống nhiều DTTS khác ở Kon Tum, người Rơ Ngao (một nhánh của dân tộc Ba Na) ở làng Kon Trang Long Loi, thị trấn Đăk Hà, huyện Đăk Hà có tập tục lấy nước sinh hoạt ở những mạch nước ngầm chảy ra từ khe núi vừa trong và sạch. Bà con chặt cây lồ ô, đục thông các mắt rồi cắm vào mạch nước để dẫn nước ra chỗ thuận tiện lấy nước. Điểm lấy nước gọi là nước giọt (đăk klang). Lễ mừng nước giọt được dân làng long trọng tổ chức hằng năm.
Ý thức được giá trị văn hóa, nghệ nhân A Thu (dân tộc Xơ Đăng, thôn Đăk Rơ Gia, xã Đăk Trăm, huyện Đăk Tô) góp phần giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa cồng chiêng, nhất là những giai điệu độc đáo làm nên bản sắc riêng của dân tộc mình.
Tỉnh ta hiện có 7 DTTS tại chỗ, trong đó dân tộc Rơ Măm là 1 trong 5 DTTS ít người nhất Việt Nam. Dân tộc Rơ Măm trên địa bàn tỉnh sinh sống chủ yếu ở làng Le (xã Mô Rai, huyện Sa Thầy). Những năm qua, bên cạnh chăm lo phát triển kinh tế, người Rơ Măm nơi đây còn chú trọng bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.
Giữa phong cảnh hữu tình, nhà rông làng Kon Vi Vàng (xã Đăk Tơ Lung, huyện Kon Rẫy) vươn mình giữa trời xanh. Cũng giống như nhiều dân tộc tại chỗ ở Tây Nguyên, người Xơ Đăng (nhánh Tơ Đrá) ở làng Kon Vi Vàng không chỉ xem nhà rông như là trung tâm tín ngưỡng, nơi diễn ra các hoạt động văn hóa truyền thống mà còn là bộ mặt của làng.
Yêu mến những giá trị văn hóa truyền thống của địa phương, họa sĩ Kiều Đăng - Công ty Du lịch Làng Hồ Tourist đã xây dựng nhiều sản phẩm du lịch độc đáo. Ngoài giá trị kinh tế, các sản phẩm góp phần quảng bá nét đẹp, bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc trên địa bàn tỉnh.
Không chỉ được thiên nhiên ưu đãi với khí hậu quanh năm mát mẻ, dãy núi Ngọc Ruông còn mang trong mình vẻ đẹp hoang sơ, huyền ảo đến lạ kỳ, tựa như một bức tranh độc đáo. Nơi đây đang trở thành một địa điểm du lịch lý thú cho những ai thích khám phá, trải nghiệm.
Bảo tồn nghề truyền thống chính là giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa. Với tâm niệm đó, nhiều phụ nữ Gia Rai ở xã Ya Tăng (huyện Sa Thầy) vẫn từng ngày miệt mài bên khung dệt, cố gắng làm sống dậy sắc màu thổ cẩm của dân tộc mình.
Nằm ở địa phận xã Pô Kô (huyện Đăk Tô), suối Đăk Na là một trong những địa điểm “bỏ túi” dành cho những người đam mê du lịch trải nghiệm. Mang trong mình vẻ đẹp mộng mơ huyền ảo, cùng không khí trong lành mát mẻ của núi rừng, suối Đăk Na có thể làm say đắm bao du khách khi đặt chân đến đây thưởng ngoạn.