Tiếng cồng chiêng của dân làng O, xã Ya Xiêr (huyện Sa Thầy) ngân vang như tiếng nước cuồn cuộn chảy, tiếng bước chân của những người thợ săn, tiếng chim líu lo trong rừng. Cầm trịch và giữ nhịp chiêng làng O ngân vang trong lễ hội là A Lươn.
Theo sự dẫn đường của bà con trong thôn, chúng tôi đến thăm nghệ nhân A Dip ở thôn Rơ Wăk (xã Đăk Năng, thành phố Kon Tum). Nhắc đến A Dip, dân làng ngợi khen ông có nếp sống giản dị, hòa đồng và thân thiện với mọi người, đặc biệt rất đam mê đan lát, cồng chiêng và luôn nêu cao ý thức giữ gìn những giá trị truyền thống.
Chiều mưa, rong ruổi trên những chuyến công tác xa nhà, tôi tình cờ dừng chân tại thôn Kon Teo Đăk Lấp, xã Đăk Long (huyện Đăk Hà) yên ả và thơ mộng. Trò chuyện, tiếp xúc trực tiếp với bà con dân tộc Xơ Đăng nơi đây, tôi nhận thấy người dân phát huy tinh thần đoàn kết để gìn giữ những giá trị văn hóa trên vùng đất khó, xây dựng cuộc sống ngày càng ấm no, tốt đẹp.
Từ lâu, người dân thôn 5 (thị trấn Đăk Rve, huyện Kon Rẫy) không còn xa lạ với cái tên Y Triêng (54 tuổi) - nữ nghệ nhân đa tài, am hiểu nhiều loại hình văn hóa truyền thống. Không chỉ góp phần quảng bá, giới thiệu những nét đẹp văn hóa của dân tộc mình tới du khách gần xa, nữ nghệ nhân còn “truyền lửa” cho thế hệ trẻ trong làng gìn giữ văn hóa truyền thống của dân tộc.
Mang nét đẹp hoang sơ, kỳ vĩ, thác Đăk Sing, xã Văn Lem (huyện Đăk Tô) như một bức tranh thủy mặc, thật sự là một điểm đến thú vị dành cho những ai yêu thích loại hình du lịch trải nghiệm.
Tôi lắng nghe tiếng đàn, say sưa theo từng nốt nhạc trầm bổng từ ngón tay uyển chuyển của ông A Phênh (76 tuổi, thôn Tu Mơ Rông, xã Đăk Hà, huyện Tu Mơ Rông) biểu diễn trên cây đàn ting ning. Ở cuối dốc cuộc đời, ông A Phênh vẫn xem đàn ting ning như người bạn tri kỉ, chia sẻ mọi vui buồn.
Bằng những việc làm cụ thể, A Nâu (42 tuổi) làng Chốt, thị trấn Sa Thầy (huyện Sa Thầy) là một trong những tấm gương tạo sự lan tỏa trong cộng đồng về ý thức giữ gìn và bảo tồn văn hóa truyền thống của bà con dân tộc Gia Rai nơi đây.
Chẹ giâm, hay canh bột, là một trong những món ăn truyền thống của người Giẻ Triêng. Dân dã, mộc mạc cùng hương vị thơm ngon khó cưỡng, chính là nét đặc trưng mà người Giẻ Triêng luôn tự hào khi nói về món ăn này. Sự kết hợp hài hòa giữa nhiều loại nguyên liệu của chẹ giâm đã để lại trong tôi ấn tượng khó quên ngay từ lần đầu nếm thử.
Dù đã 82 tuổi, nhưng đôi mắt vẫn tinh tường, đôi tay vẫn dẻo dai vót từng chiếc nan, lột từng sợi mây, đan từng chiếc gùi, nia, mẹt, rổ rá... Với đam mê cùng đôi bàn tay khéo léo, mấy chục năm qua, già A Mơ ở làng Kon Jơ Ri (xã Đăk Rơ Wa, thành phố Kon Tum) vẫn miệt mài “dệt” tình yêu với mây tre, giữ gìn nghề truyền thống của cha ông.
Chúng tôi đến chân núi Chư Nang Brai (Vườn Quốc gia Chư Mom Ray), nơi chở che bao thế hệ người Gia Rai (nhánh Aráp) ở ngôi làng Bar Gốc (xã Sa Sơn, huyện Sa Thầy) trưởng thành. Và thật bất ngờ với Bar Gốc, một ngôi làng tựa lưng vào rừng nhưng phải “đỏ mắt” mới thấy một nếp nhà sàn bằng ván cũ kỹ.
Nghệ nhân, già làng A Jring Đeng (sinh năm 1953) từ lâu đã nổi tiếng là “cây đại thụ” của làng Kon Brăp Ju (xã Tân Lập, huyện Kon Rẫy) bởi những đóng góp trong phát triển văn hóa - xã hội tại địa phương, đặc biệt là về văn hóa dân gian, du lịch. Với những việc làm của mình, ông vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú trong lĩnh vực phi vật thể, cồng chiêng vào năm 2018.
Từ chiếc mặt nạ với nhiều sắc thái khác nhau, những người ở làng phút chốc được hóa trang thành “người rừng” thời xa xưa. Trong tiếng cồng chiêng náo nhiệt, già A Yưk, làng Klâu Ngo Zố, xã Ia Chim (thành phố Kon Tum) - người chế tác nên những chiếc mặt nạ gỗ phấn khởi: “Có mặt nạ gỗ, lễ hội sinh động, vui vẻ hơn nhiều”.
Gần 25 năm gắn bó với phong trào văn hóa văn nghệ tại địa phương, nghệ nhân A Phái (sinh năm 1965) không chỉ góp phần đưa tiếng cồng chiêng của người Ba Na ở thôn Kon Tơ Neh (xã Đăk Tờ Re, huyện Kon Rẫy) vang xa, mà còn “truyền lửa” đam mê cồng chiêng cho thế hệ trẻ trong làng và giúp bà con nơi đây thêm hiểu rõ, yêu quý giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc mình.
Nhiều năm qua, ở làng Chung Tam (xã Măng Ri, huyện Tu Mơ Rông) luôn vang lên những tiếng boong boong. Đó là tiếng phát ra từ nhà ông A Um (56 tuổi). Người dân xã Măng Ri gọi ông A Um là một thợ rèn “chính hiệu” bởi ông luôn kế thừa những kỹ năng, kinh nghiệm từ cha mình để rèn ra những lưỡi cuốc, lưỡi rựa… sắc và bền.
Sáng sớm, đứng sau trụ sở làm việc của Ban Quản lý Vườn Quốc gia Chư Mom Ray (thị trấn Sa Thầy, huyện Sa Thầy) nhìn về ngọn núi Chư Mom Ray thật đẹp. Đỉnh núi cao sừng sững, lúc ẩn lúc hiện sau những đám mây bồng bềnh. Hít một hơi dài không khí trong lành của núi rừng, tôi xách ba lô theo cán bộ Ban Quản lý di chuyển về thôn Nhơn Bình (xã Sa Nhơn, huyện Sa Thầy) nơi có con đường mòn dẫn lên đỉnh núi.
Già làng Y Pan, Trưởng Ban công tác Mặt trận thôn Thao Lợi và người già ở làng Đăk Mế, xã Pờ Y, huyện Ngọc Hồi quyết định ở nhà để kể cho phóng viên nghe những câu chuyện của làng. Trong mỗi câu chuyện, từng cử chỉ, lời nói và ánh mắt của họ đều dấy lên niềm tự hào, vì trải qua bao nhiêu biến chuyển, thăng trầm của cuộc sống, dân tộc rất ít người Brâu vẫn giữ được những nét văn hóa truyền thống tự bao đời.
Đan lát là một trong số nghề thủ công truyền thống của đồng bào các DTTS trong tỉnh. Cùng với lồ ô, cây tre, le…, dây mây là nguyên liệu không thể thiếu, góp phần làm nên sản phẩm đặc trưng. Vì không dễ kiếm nên nó được các nghệ nhân và những người thợ nâng niu, giữ kỹ.
Với sự êm ả, mộc mạc, làng Weh, xã Ia Chim, thành phố Kon Tum và lòng hồ thủy điện Ya Ly tựa như “trái tim xanh” trên vùng đất đầy nắng, gió. Đối với những người yêu thích loại hình du lịch trải nghiệm, đây chắc chắn là một địa điểm không thể bỏ qua. Bởi, nơi đây chứa đựng vẻ cuốn hút lạ thường, tựa “miền Tây sông nước”, kết hợp với sự độc đáo, đa dạng trong văn hóa của đồng bào dân tộc Gia Rai.
SUP là viết tắt của tên tiếng anh là "Stand up paddle board", có tên thông dụng là ván chèo đứng. Chèo thuyền SUP là môn thể thao trên mặt nước mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Môn thể thao này đã có ở nước ngoài rất lâu và mới được du nhập về Việt Nam, gần đây lại được các bạn trẻ ở Kon Tum ưa chuộng và thường xuyên trải nghiệm khám phá trên sông Đăk Bla tại khu vực Làng du lịch cộng đồng Kon K’tu.
Ở làng O, xã Ya Xiêr, huyện Sa Thầy, khi nói đến người đẽo tượng nhà mồ, mọi người nói ngay đến ông A Hyếu. Nhắc đến ông, mọi người trong làng thường dành cho ông những tình cảm tốt đẹp.
Những ngày cuối năm, trong cái se lạnh của tiết trời Tây Nguyên, tôi tìm về đập Đăk Ui (huyện Đăk Hà)- nơi mang trong mình dấu ấn lịch sử hào hùng. Dòng nước mát lành của đập và sự lao động sáng tạo của bao thế hệ đã biến vùng đất chịu nhiều tàn phá của chiến tranh, thành nơi trù phú và là niềm tự hào không chỉ của huyện Đăk Hà mà còn của tỉnh Kon Tum.