Hợp vốn và hợp sức

Xấu hổ thay, tôi cũng nằm trong số “những người không biết vì sao” ấy. Dù tôi đã từng viết một số bài về HTX, nhân Ngày Hợp tác xã Việt Nam.

Và người khiến tôi thấy xấu hổ, bất ngờ thay, lại là một lão nông đã hơn 70 tuổi ở xã Đăk Mar, huyện Đăk Hà.

Ông nói, cả đời mình chỉ có hai chuyến đi lớn: Một là đi bộ đội, vào chiến đấu ở mặt trận Tây Nguyên; hai là rời quê hương đi kinh tế mới, cũng là vào Tây Nguyên.

Bây giờ thì ông ở với vợ chồng người con trai đầu. Hơn 3ha đất mà vợ chồng ông khai hoang rồi tích cóp tiền mua trong nhiều năm qua được chia đều cho 3 người con. Có đất đai, có sức lao động, ông thấy cuộc đời mình thế đã là mãn nguyện rồi. 

HTX thúc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi tư duy sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất tập trung, quy mô lớn, ứng dụng công nghệ. Ảnh: T.H

Trước đó, khi chiến tranh kết thúc, ông phục viên, trở về quê và tham gia quản lý hợp tác xã nông nghiệp. Nên với ông, đó là một khoảng ký ức nhiều màu sắc, có vui có buồn. Và dù buồn nhiều hơn vui, thì ông vẫn dành tình cảm đặc biệt cho HTX.

Vì vậy, ông quan tâm và nhớ rất kỹ những chuyện liên quan đến sự ra đời của Ngày Hợp tác xã Việt Nam.

Cũng nhờ trò chuyện với ông mà tôi mới biết rằng, ngày 11/4/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có thư kêu gọi điền chủ, nông gia Việt Nam tham gia hợp tác xã nông nghiệp.

Trong thư Bác Hồ đã viết: “Nông dân muốn giàu, nông nghiệp muốn thịnh thì cần phải có hợp tác xã”, và “hợp tác xã là hợp vốn, hợp sức với nhau. Vốn nhiều, sức mạnh, thì khó nhọc ít mà lợi ích nhiều”.

Người kêu gọi: “Vậy chúng ta hãy mau mau chung vốn góp sức, lập nên hợp tác xã nông nghiệp ở khắp nơi; từ làng mạc cho đến tỉnh thành đâu đâu cũng phải có hợp tác xã”

Sau 19 năm, ngày 11/4/1964,  Bác Hồ gửi thư cho Đại hội HTX và đội sản xuất nông nghiệp tiên tiến miền núi và trung du, khen ngợi những HTX điển hình tiên tiến, nhưng Bác vẫn yêu cầu các cấp, các ngành quan tâm chỉ đạo các HTX nông nghiệp phát triển.

Với 2 sự kiện ý nghĩa ấy, ngày 11/4 hằng năm được Thủ tướng Chính phủ thống nhất (Quyết định số 1268/QĐ-TTg ngày 27/7/2011) chọn là Ngày Hợp tác xã Việt Nam, theo đề nghị của Liên minh HTX Việt Nam khóa IV, nhiệm kỳ 2010 - 2015.

Kể từ khi thành lập Liên minh HTX Việt Nam năm 1961, phong trào HTX đã trải qua nhiều những giai đoạn phát triển khác nhau, lúc thăng, lúc trầm. Thậm chí có thời gian “chết lâm sàng” bởi kiểu “làm chung ăn riêng”, “đánh kẻng đi làm, ăn công điểm”.

Cùng với luồng gió đổi mới cách đây 37 năm, HTX bắt đầu tìm được chỗ đứng phù hợp, vững vàng hơn trong nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Cho đến nay, không ai có thể phủ nhận vai trò to lớn của HTX.

Tham gia HTX là hợp vốn và hợp sức. Ảnh: TH

Thời gian qua các chỉ thị, nghị quyết của Đảng qua những thời kỳ khác nhau đã cho thấy sự phát triển cả về lý luận, nhận thức trên cơ sở tổng kết thực tiễn xây dựng kinh tế tập thể mà nòng cốt là hệ thống các HTX, phù hợp với tiến trình phát triển của đất nước.

Đặc biệt, năm 2012, Luật HTX có hiệu lực, tạo khuôn khổ pháp lý cho sự phát triển lớn mạnh hơn của HTX, cũng như cho sự đóng góp của HTX vào kinh tế-xã hội đất nước.

Mới đây, ngày 16/6/2022, Hội nghị Trung ương 5 (khóa XIII) của Đảng ban hành Nghị quyết số 20-NQ/TW về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới. Trong đó nhấn mạnh kinh tế tập thể là thành phần kinh tế quan trọng, phải được củng cố và phát triển cùng kinh tế nhà nước trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân.

Chủ trương, chính sách và pháp luật đúng đắn, phù hợp đã và đang thúc đẩy năng lực sáng tạo, đổi mới tư duy, ứng dụng công nghệ, đầu tư thích đáng cho kinh tế tập thể và HTX.

Và dù thăng hay trầm, thì tinh thần chung của HTX vẫn là hợp vốn và hợp sức, tự lực, tự chịu trách nhiệm, dân chủ, công bằng, bình đẳng và đoàn kết; giúp nông dân cải thiện đời sống và phát triển kinh tế địa phương.

Ở tỉnh ta, cấp ủy, chính quyền các cấp luôn có sự quan tâm, tập trung chú ý đến phát triển kinh tế tập thể nói chung, HTX nói riêng. Điều này đã góp phần làm thay đổi nhận thức của toàn xã hội về HTX, nhất là là giới trẻ, khi ngày càng có nhiều thanh niên khởi nghiệp từ mô hình HTX.

HTX cũng đã phát huy vai trò trong khắc phục sự manh mún, rời rạc thiếu liên kết trong sản xuất, kinh doanh, thúc đẩy nhanh quá trình chuyển từ tư duy sản xuất sang tư duy kinh tế nông. Kinh tế hộ nhỏ lẻ cũng dần được thay thế bằng sản xuất tập trung, theo chuỗi liên kết, với đơn vị diện tích lớn, công nghệ hiện đại hơn.

Theo số liệu thống kê mới nhất của UBND tỉnh, hiện nay toàn tỉnh thành lập được 244 HTX và 1 liên hiệp HTX, trong đó có 196 HTX đang hoạt động, giải quyết việc làm, tạo thu nhập cho hàng chục nghìn thành viên.

Tuy nhiên, các HTX còn nhiều khó khăn thách thức bởi quy mô nhỏ, năng lực nội tại yếu cùng tính liên kết chưa cao. Trong khi điều kiện để tiếp cận những chính sách về đất đai, nguồn vốn cũng như đội ngũ quản lý không thuận lợi so với những khu vực doanh nghiệp khác.

Mặt khác, pháp luật về HTX còn chưa phù hợp với thực tiễn, chậm chuyển đổi về cơ chế, chính sách ưu đãi chưa đủ mạnh. Đặc biệt công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục về HTX để nhân dân có nhận thức đầy đủ về bản chất, vai trò, vị trí của HTX còn chưa liên tục và đầy đủ.

Với mục tiêu phát triển kinh tế tập thể, trong đó có HTX, năng động, hiệu quả, bền vững, trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế, mới đây, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 784/KH-UBND ngày 22/3/2023 “về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới”. Trong đó xác định HTX là nòng cốt để phát triển kinh tế tập thể.

Mục tiêu đến năm 2030 là thành lập mới khoảng 150 HTX, 5 liên hiệp HTX; có trên 12% HTX ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất và tiêu thụ nông sản; phấn đấu có khoảng 50% HTX nông nghiệp liên kết với doanh nghiệp theo chuỗi giá trị.

Tầm nhìn đến năm 2045, phấn đấu thu hút tối thiểu 20% dân số tham gia các tổ chức kinh tế tập thể.; các HTX đều áp dụng công nghệ, nhất là chuyển đổi số vào hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ.

Để đạt được những mục tiêu trên, ngành nông nghiệp, Liên minh HTX tỉnh cũng như các sở, ngành, địa phương phải tích cực vào cuộc với một tâm thế mới mạnh mẽ.

Và quan trọng hơn là cần huy động được sự tham gia tích cực, tự nguyện của người dân, với tinh thần “hợp vốn, hợp sức với nhau”, như lời kêu gọi của Bác Hồ.  

Thành Hưng