Dấu ấn thắng lợi tại Điểm cao 601 góp phần giải phóng Đăk Tô- Tân Cảnh

Di tích lịch sử Cách mạng Điểm cao 601 nằm ở địa bàn xã Đăk La, huyện Đăk Hà. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ gian khổ, điểm cao 601 giữ vị trí là một chốt điểm quân sự quan trọng của địch trong hệ thống vành đai phòng thủ bảo vệ thị xã Kon Tum và đường 14 - Con đường huyết mạch chi viện cho chiến trường Bắc Tây Nguyên. Nhận rõ vị trí chiến lược quân sự quan trọng của điểm cao 601, ta quyết tâm đánh chiếm, địch cũng bằng mọi cách cố thủ. Nhiều trận giao tranh quyết liệt đã diễn ra ở đây, nên ngày trước, khu vực này còn có tên gọi “Dốc đầu lâu”.

Năm 1967, ông Lê Việt Hùng - Phó Chủ tịch Hội Người cao tuổi thành phố Kon Tum - là chiến sĩ Đại đội 1, Tiểu đoàn 304 thuộc Tỉnh đội Kon Tum. Từng tham gia một trận đánh địch tại Điểm cao 601 ngày ấy, ông Hùng kể: Theo qui luật hoạt động, mùa mưa, địch co cụm lại, còn mùa khô thì mở rộng càn quét. Mùa khô năm 1967, chúng “nống ra”, lấn chiếm vùng giải phóng của ta ở Đăk Tô - Tân Cảnh. Bị ta đánh trả, quân ngụy từ Kon Tum tăng viện lên một đoàn xe khoảng 30-40 chiếc, chở đầy lính. Nắm chắc âm mưu của địch, Tiểu đoàn 304 được giao nhiệm vụ phục kích, đánh chặn đường tiến của địch tại khu vực điểm cao 601. Bộ đội ta lúc đó, với chủ yếu súng đại liên Max và cối 60, cối 81 đã phục kích sẵn, chờ địch hành quân qua vũng lầy phía đông đường 14, đến đầu dốc thì nổ súng, chiếm lĩnh trận địa.

Ông Hùng còn nhớ, trận đó, ta bắn cháy 5 xe GMC của địch. Hàng chục quân ngụy thương vong. Địch không thể tăng viện cho chiến trường Tân Cảnh.

Thắng lợi của trận đánh vào mùa khô năm 1967 chỉ là một trong số các cuộc tấn công của bộ đội ta vào Điểm cao 601, chuẩn bị điều kiện cho chiến dịch Đăk Tô - Tân Cảnh năm 1972.

Cố thủ chốt điểm quân sự quan trọng, đầu năm 1972, địch bố trí lực lượng hùng hậu để chốt giữ ở điểm cao 601, chủ lực là trận địa pháo binh và xe tăng trên mỏm đồi hình yên ngựa. Ở phía bắc có Đồn Bảo an số 23 Hà Mòn đóng chân cùng với hệ thống xe thiết giáp tăng cường. Phía nam có Sở chỉ huy lữ đoàn dù 3 chốt giữ cùng sự hậu thuẫn mạnh của trận địa pháo lớn và các loại xe tăng, xe bọc thép. Ngoài ra, điểm cao 601 còn được địch bổ sung lực lượng bảo vệ bằng các trận địa pháo, đồn bảo an ở Kon Trang KLah, Bãi Ủi. Quân địch ở thị xã Kon Tum cũng sẵn sàng yểm trợ cho Điểm cao 601 khi bị ta tấn công.

45 năm sau chiến thắng Đăk Tô- Tân Cảnh, ông Phạm Văn Sáu ở tổ 14, phường Quyết Thắng, thành phố Kon Tum vẫn còn nhớ, theo chỉ đạo chiến lược của Bộ Tư lệnh mặt trận Tây Nguyên, trong chiến dịch mùa hè lịch sử 1972, một bộ phận quân chủ lực của Tiểu đoàn 304 cũng được giao nhiệm vụ hiệp đồng, đánh chặn địch ở điểm cao 601. Ta “khóa đầu”, không cho địch tiếp viện lên Đăk Tô - Tân Cảnh, cũng không cho địch ở Tân Cảnh rút chạy về cứ điểm này.

Dưới chân Điểm cao 601 hôm nay

Sau nhiều trận đánh quyết liệt, ngày 10 - 11/4/1972, ta làm chủ điểm cao 601. Bộ đội ta diệt 1 chi đội thiết giáp, 1 đoàn xe tăng, phá hủy 28 xe quân sự; diệt 2 đại đội dù và sở chỉ huy lữ đoàn dù 3; diệt 1 trung đội Bảo an, đánh thiệt hại trận địa súng cối; bắn rơi 2 máy bay, phá hủy 2 khẩu cối 106 mm, thu hơn 15 súng các loại, phá hủy 72 tấn hàng của địch. Ta cắt đứt chi viện của địch trên đường 14, góp phần quan trọng vào chiến dịch giải phóng Đăk Tô - Tân Cảnh (24/4/1972).

Sau hiệp định Paris năm 1973, tại khu vực điểm cao 601 đã diễn ra các cuộc đấu tranh chính trị gay gắt, quyết liệt kết hợp với đấu tranh vũ trang để giành từng tấc đất, buộc địch phải nghiêm chỉnh thi hành hiệp định. Ta hoàn toàn làm chủ điểm cao 601, giữ vững vùng giải phóng Đăk Tô - Tân Cảnh đồng thời kiểm soát khu vực vùng ven thị xã, tiến đến giải phóng hoàn toàn tỉnh Kon Tum vào ngày 16/3/1975.

Điểm cao 601 ác liệt năm xưa giờ đã được xây dựng thành di tích lịch sử để thế hệ hôm nay và mai sau tưởng nhớ. Khu vực “dốc đầu lâu” ngày nào giờ đang thắm tươi màu xanh cuộc sống. Bao quanh Khu di tích Điểm cao 601, một rừng cây non đang vươn cao. Chiến tranh đã lùi xa, song dấu ấn một thời chiến tranh tại điểm cao 601 đã đi vào lòng những người gắn bó với vùng cực bắc Tây Nguyên là niềm tự hào, là lời nhắc nhở mỗi người hãy sống xứng đáng với sự hy sinh anh dũng của thế hệ cha anh.

Bài, ảnh: Thanh Như