• Thời sự - Chính trị
    • Xây dựng Đảng
  • Kinh tế
  • Xã hội
  • Văn hóa - Thể thao - Du lịch
  • Pháp luật & Đời sống
    • An toàn giao thông
  • Đất & Người Kon Tum
  • Tòa soạn & Bạn đọc
    • Nhịp cầu bạn đọc
THƯ TÒA SOẠN    Quảng ngãi công bố tổ chức bộ máy và đơn vị hành chính tỉnh    [EMAGAZINE] Báo Kon Tum điện tử - Khép lại hành trình để mở ra chặng đường mới    SỨC MẠNH CỦA ĐOÀN KẾT    Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy kiểm tra vận hành thử nghiệm bộ máy chính quyền cấp xã tại thành phố Kon Tum   

Văn hóa - Thể thao - Du lịch

Một bài thơ ý vị về rượu cần

02/05/2018 07:00

Rượu cần (rượu ghè) là nét văn hóa đặc sắc của đồng bào các dân tộc Trường Sơn – Tây Nguyên. Thơ cảm đề về rượu cần đã có nhiều; trong đó có bài thơ “Rượu cần” của nhà thơ – nhạc sĩ tài hoa Nguyễn Trọng Tạo. Chúng tôi không nói đây là bài thơ hay nhất về rượu cần, nhưng là bài thơ đã tái hiện một nét sinh hoạt văn hóa rượu cần rất sinh động và thi vị.

Hẳn nhiều người đã biết Nguyễn Trọng Tạo là một nhân vật đa tài nổi tiếng. Ông làm thơ cũng hay, soạn ca khúc cũng tốt, làm báo cũng giỏi, thiết kế bìa sách và vẽ minh họa cũng không thua gì các họa sĩ chuyên nghiệp! Đặc biệt mảng thơ trữ tình của ông đã khiến nhiều người thích, thuộc.

Những chuyến “lang thang” đến Tây Nguyên, Nguyễn Trọng Tạo đã để lại nhiều bài thơ hay về xứ sở này, trong đó có bài thơ “Rượu cần”. Đây là một cách diễn đạt trữ tình và ý nhị về một nét văn hóa ở Tây Nguyên không thể thiếu trong sinh hoạt thường ngày và trong các lễ hội địa phương. Rượu cần vừa là một nét đẹp của lễ tục, vừa là một hình thái giao lưu của những con người tìm đến với nhau trong gắn kết cộng đồng.

Nguyên văn bài thơ:

Cũng liều uống rượu cùng em

Bởi chưng người đẹp lại thêm rượu cần

Cái ghè rượu hóa chứng nhân

Chúng mình mỗi đứa một cần vít cong

Một kan cho má em hồng

Hai kan anh đã vội trồng cây si

Ba kan, đừng bỏ anh đi

Anh buồn, ghè rượu có khi lây buồn

Bốn kan, anh muốn chết luôn

Năm kan - Em đã thúc dồn sáu kan

Đã liều, chết cũng chẳng oan

Bảy kan anh uống, em van anh rồi

Thôi, thì một kan hai người

Hai đôi môi khát một thời tìm nhau

Chín kan, rượu chẳng còn đâu

Còn em hóa rượu - Cúi đầu, anh say!

Chỉ 8 cặp lục bát (16 câu), nhưng bài thơ đã tái hiện sinh động một cuộc uống rượu ghè giữa đôi nam nữ mời nhau trong văn hóa truyền thống.

Cái “duyên” của nhà thơ bắt đầu bằng từ “liều” ở câu mở đầu, nó khiến người đọc có hơi ngạc nhiên một tí, vì nam giới là phe “hay rượu” hơn nữ giới, thế mà sao ở đây một anh đàn ông lại bảo “cũng liều uống rượu cùng em”?

Có thể hiểu: đây là tâm lý của người lần đầu tiên tiếp cận với rượu cần; hình thức và cách uống hoàn toàn không giống gì với cách uống rượu thông thường đã được biết, khiến người uống có hơi e dè, lạ lẫm, nên… liều thử xem sao! Và, cũng có thể hiểu: đây là cách nói chuyện “có duyên” của người nam, kiểu “anh có ngán gì rượu đâu, nhưng vì em mà anh liều uống đấy”! Cách suy diễn này đã “bị lộ” ở câu thứ hai rồi: “Bởi chưng người đẹp lại thêm rượu cần”!

Hai người ngồi đối diện nhau ở hai phía ghè, do vậy chiếc ghè như một nhân chứng cho cuộc gặp gỡ, chuyện trò, giao lưu giữa hai người: “Cái ghè rượu hóa chứng nhân/ Chúng mình mỗi đứa một cần vít cong”.

Và ai cũng biết, cách uống rượu ghè là luôn có một thanh nứa được tước ra và bẻ gập một đoạn nhỏ hình chữ “T” gác trên miệng ghè làm “cữ” để đo và đếm lượng rượu được mời, được uống cho công bằng, gọi là “kan”. Uống ít kan thì say ít, uống nhiều kan thì say nhiều.

Thế cho nên, lúc ban đầu thì là: “Một kan cho má em hồng/ Hai kan anh đã vội trồng cây si…”. - Trời sinh ra vậy, phụ nữ vốn dĩ “má hồng”, huống chi đã có tí hơi men vào thì cái nét duyên ấy càng dễ “làm chết” các đấng nam nhi lắm! Má hồng ấy và những lời mời dịu ngọt mặn mà ấy khiến người đang đối diện vốn dĩ  sẵn giống “nòi tình” này không… trồng cây si mới là chuyện lạ.

Và cuộc rượu tiếp tục. Có thể vì yêu cầu của buổi tiếp đón, hay vì nhiệt tình trong gặp gỡ, cô nàng đã dạn dĩ mời anh chàng nhiều kan nữa: “Ba kan, đừng bỏ anh đi/ Anh buồn, ghè rượu có khi lây buồn/ Bốn kan, anh muốn chết luôn/ Năm kan - Em đã thúc dồn sáu kan…”.

Cũng với một kiểu ăn nói “có duyên”, anh chàng sợ cô nàng rời mình, bèn “đổ” cho chiếc ghè sẽ buồn lắm nếu em bỏ đi khỏi đây! Bạn đọc đã bắt đầu thấy rõ cái ý “lém lỉnh”, hoạt ngôn của anh chàng đang dần ngấm rượu!

Đến kan thứ 7 thì anh chàng đã “nổi máu” nam nhi thật sự! Lúc này chẳng còn cái kiểu “tình trong như đã, mặt ngoài còn e” (Kiều) gì nữa, chàng tuyên bố thẳng thừng: “Đã liều, chết cũng chẳng oan/ Bảy kan anh uống, em van anh rồi!”.

Khi anh chàng “đã liều, chết cũng chẳng oan” thì, dĩ nhiên cô gái làm sao theo nổi “đô rượu” của chàng; chàng bèn hạ giọng… ga-lăng chiều theo người đẹp: “Thôi, thì một kan hai người/ Hai đôi môi khát một thời tìm nhau…”. – Cái “nòi tình” đã hiển hiện rõ trong tình trạng “Sóng tình dường đã xiêu xiêu/ Xem trong âu yếm có chiều lả lơi” (Kiều).

Tứ thơ phát triển đến đây thì gút lại (có lẽ do chàng đã say!). Cái chất tài hoa nhất, trữ tình nhất, đạt “đỉnh điểm” nhất của bài thơ dồn lại ở hai dòng lục bát kết bài: “Chín kan, rượu chẳng còn đâu/ Còn em hóa rượu… Cúi đầu, anh say…”!

Không phải rượu không còn trong ghè, mà lúc này chàng đã ngất ngây, cây si chàng đã mọc rễ, trước mắt chàng không thấy ghè rượu nữa, mà chỉ… còn em!

Bạn đọc tinh ý sẽ thấy: từ kan thứ 7 nhảy sang kan thứ 9, thiếu kan thứ 8 theo thứ tự số đếm! Điều này nói lên rằng hai người còn mời nhau nhiều kan nữa. Tuy nhiên bao nhiêu kan thì cũng chẳng cần nhớ rạch ròi tỉnh táo làm gì, chỉ sực nhớ đến con số 9 là số cuối cùng, số lớn nhất của hàng số nguyên, nên chàng liền “thống kê bừa” theo kiểu ước định, phiếm định, thế thôi!

Hóa ra, đến lúc này, bạn đọc cũng không rõ chàng đã say gì – rượu hay em!

Một bài thơ mang cốt cách đa tình của hồn nghệ sĩ, đồng thời cũng lột tả, tái hiện rất đẹp cái không khí, không gian, cái thần cốt của tập quán rượu cần đồng bào Tây Nguyên, rất sinh động và thi vị.

Tạ Văn Sỹ

   

Các tin khác

  • Vẫn đó, nhà sàn
  • Thành phố Kon Tum: Khai thác hiệu quả yếu tố văn hóa để phát triển du lịch
  • Khai mạc Giải vô địch bơi các nhóm tuổi tỉnh năm 2025
  • Những nghệ nhân bền bỉ giữ gìn bản sắc văn hóa
  • Chuyển đổi số để phát triển du lịch hiệu quả
  • Tâm huyết trao truyền tiếng chiêng cho thế hệ trẻ
  • Chùm ảnh: Sôi nổi Hội thao kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam
  • Bế mạc Hội thao kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam
  • Khai mạc Hội thao kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam
  • Khai mạc Hội thao Cụm thi đua các trường chính trị khu vực Nam Trung bộ và Tây Nguyên
Gửi bình luận của bạn
   
Đang xử lý

Tin Mới Nhất

  • THƯ TÒA SOẠN
  • Báo Kon Tum điện tử - Khép lại hành trình để mở ra chặng đường mới
  • THƯ CẢM ƠN
  • Thông báo về việc hợp nhất các ấn phẩm báo in, báo điện tử; chương trình phát thanh, truyền hình của Báo Quảng Ngãi và Trung tâm Truyền thông tỉnh Kon Tum
  • Danh sách Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Quảng Ngãi sau sáp nhập
  • Vững niềm tin, xây khát vọng
  • Quảng ngãi công bố tổ chức bộ máy và đơn vị hành chính tỉnh
  • Hợp nhất để đi xa hơn, bền vững hơn

Chùm ảnh

Kon Tum qua ảnh

Kon Tum qua ảnh

Kon Tum qua ảnh

Kon Tum qua ảnh

Kon Tum qua ảnh

Ghi chép - Phóng sự

  • [EMAGAZINE] Báo Kon Tum điện tử - Khép lại hành trình để mở ra chặng đường mới
  • Kon Tum: Sự hào sảng của đất và nét hiền hòa của người
  • Chùm ảnh: Đồi chè ở vùng Đông Trường Sơn
  • Điểm tựa yêu thương

Đất & Người Kon Tum

  • Người truyền lửa cồng chiêng cho thế hệ trẻ ở thôn Kon Hia 1
  • Chiều tối thứ Sáu hằng tuần, sân nhà ông A Bi ở thôn Kon Hia 1 (xã Đăk Rơ Ông, huyện Tu Mơ Rông) lại vang lên tiếng cồng chiêng rộn ràng. Đó là lớp học dành cho các em nhỏ trong thôn do ông A Bi mở và duy trì đều đặn suốt nhiều mùa hè để truyền dạy những nhịp chiêng truyền thống của dân tộc mình. Từ niềm đam mê thuở nhỏ, ông A Bi trở thành người thắp lên tình yêu cồng chiêng cho thế hệ sau, góp phần gìn giữ văn hóa truyền thống dân tộc.
  • Rượu ghè men lá H’nham
  • Gìn giữ kho tàng Sử thi Kon Tum
  • Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam
  • Khuyến nông - Khuyến lâm
Thông tin cần biết
  • Tỉ giá
  • Chứng khoán
  • Giá vàng
  • Kết quả xổ số
  • Thời tiết
  • Lịch cúp điện
  • Lao động việc làm
  • Thời sự - Chính trị
  • Kinh tế
  • Xã hội
  • Văn hóa - Thể thao - Du lịch
  • Pháp luật & Đời sống
  • Đất & Người Kon Tum
  • Tòa soạn & Bạn đọc
Báo Kon Tum điện tử
• Phó tổng Biên tập: Phạm Minh Bảo, Nguyễn Thị Liễu Hạnh
• Tòa soạn: 258A Phan Đình Phùng, thành phố Kon Tum, tỉnh Kon Tum
• Điện thoại: 0260 3862531; Email: toasoanbaokontum@gmail.com
• Giấy phép số: 460/GP-BTTTT, do Bộ Thông tin và Truyền thông cấp ngày 06/9/2022
Liên hệ tòa soạn
Thông báo bảng giá quảng cáo mới
Developed by