• Thời sự - Chính trị
    • Xây dựng Đảng
  • Kinh tế
  • Xã hội
  • Văn hóa - Thể thao - Du lịch
  • Pháp luật & Đời sống
    • An toàn giao thông
  • Đất & Người Kon Tum
  • Tòa soạn & Bạn đọc
    • Nhịp cầu bạn đọc
Tổ chức Festival sâm Ngọc Linh định kỳ    Tuyển dụng 166 chỉ tiêu công chức cấp tỉnh, cấp huyện năm 2023    Hội nghị giao ban khối Đảng và giao ban với các huyện ủy, thành ủy, đảng ủy trực thuộc Tỉnh ủy    Hội nghị lần thứ 13 Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XVI    Ban Tổ chức Trung ương giao ban trực tuyến quý III năm 2023   

Văn hóa - Thể thao - Du lịch

Người Giẻ - Triêng ăn Tết Cha Kchah

29/01/2017 07:59

Trên địa bàn tỉnh, người Giẻ - Triêng sinh sống chủ yếu ở huyện Ngọc Hồi và huyện Đăk Glei. Giống như Tết Nguyên đán của người Kinh, người Giẻ - Triêng cũng có tết cổ truyền của dân tộc mình – đó là Tết Cha Kchah.

Tết Cha Kchah là một nét đặc trưng trong sinh hoạt cộng đồng của người Giẻ - Triêng. Tết này có từ xa xưa, được tổ chức quy mô lớn hơn tất cả các lễ hội khác, cả về vật chất lẫn tinh thần, cả về tín ngưỡng lẫn sắc màu ý nghĩa.

Già làng A Biên, 85 tuổi (làng Bun Tôn, xã Đăk Blô, huyện Đăk Glei) cho biết: Theo tiếng Giẻ - Triêng, Cha tức là ăn, Kchah tức là than. Bởi vậy, Tết Cha Kchah còn gọi là Tết ăn than hay là Tết đòng đòng. Gọi là ăn than bởi theo quan niệm của người Giẻ - Triêng thì trong ngày tết, ai dính nhiều tro đốt từ than nhất sẽ may mắn, thu hoạch mùa màng sẽ được nhiều hơn.

Ông A Lăng Xiêng, 72 tuổi (thôn Nông Nội, xã Đăk Nông, huyện Ngọc Hồi) lý giải: Tết Cha Kchah không định được thời gian cụ thể như Tết Nguyên đán của người Kinh mà nó phụ thuộc vào thời tiết của từng năm. Khi nào cây đót (cây làm chổi quét nhà) có đòng đòng, tức là khi nó “mang thai”  và chuẩn bị trổ bông thì người Giẻ - Triêng ăn tết, thường thì vào khoảng cuối tháng 10 Âm lịch hàng năm.

Còn bà Y Bườm, 80 tuổi (làng Đăk Ga, xã Đăk Nhoong, huyện Đăk Glei) kể: Theo truyền thống của người Giẻ - Triêng, khi mùa màng đã thu hoạch xong, để chuẩn bị ăn Tết Cha Kchah cổ truyền, đàn ông thường rủ nhau vào rừng đốt than. Họ lựa những cây chắc nhất để có than tốt. Khi đốt xong được bảo quản cẩn thận và mang về nhà chuẩn bị cho các lò rèn để rèn dụng cụ phát rẫy (cuốc, rựa, dao, xà gạt...) chuẩn bị cho một vụ rẫy mới năm sau.

Trong khi đàn ông đi đốt than thì những người phụ nữ Giẻ - Triêng cũng vào rừng cắt lấy đọt đòng đòng của cây đót mang về. Lúa mới trên nhà kho cũng được lấy xuống giã làm bánh. Gạo lúa mới được trộn với đót đòng đòng, sau khi giã xong thêm muối, ớt hoặc trộn với bột gạo để nấu canh. Cùng với các món thịt khô thú rừng, đây là những món ăn chính trong Tết Cha Kchah của người Giẻ-Triêng.

Trong những ngày Tết Cha Kchah, khách mời và bà con trong làng có chung niềm vui. Ảnh: ST

 

Để chuẩn bị cho những ngày tết này, ngay từ tháng 6 đến tháng 8, người Giẻ - Triêng lo ủ men làm rượu cần; chuẩn bị các loại thức ăn truyền thống như thịt dơi, thịt chuột, cheo, rau dớn, măng khô để phục vụ trong những ngày tết.

Tùy thuộc vào điều kiện kinh tế mỗi gia đình, của mỗi làng, việc tổ chức Tết Cha Kchah to nhỏ có khác nhau; có điều kiện khá giả thì thêm vài con gà, con heo, đôi khi có cả trâu để làm vật cúng tế hiến sinh. Mỗi làng tổ chức tết sớm hoặc muộn hơn vài ba ngày đều được, quan trọng là điều kiện đảm bảo cho tết được đầy đủ.

Là một người có nhiều năm đi điền dã nghiên cứu về các tập tục, lễ hội của dân tộc Giẻ - Triêng, ông Phan Văn Hoàng – Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Kon Tum cho biết: Trong thời gian đốt than và lấy đọt đòng đòng, người Giẻ - Triêng kiêng cữ 7 ngày. Thời gian này, khách không được vào làng bởi vì ở cổng làng có treo cây dứa gai làm dấu, báo hiệu sự kiêng cữ.

Trong những ngày này, buổi tối đàn ông có thể ngồi uống rượu với nhau từ những ghè rượu nhỏ nhưng tuyệt đối không được uống say. Đàn bà chuẩn bị gạo, nếp, lá gói bánh và làm những công việc nội trợ khác chuẩn bị thức ăn, đồ uống cho các ngày tết. Trong 7 ngày kiêng cữ, dân làng phải ăn chay.

Qua 7 ngày kiêng cữ thì bà con ăn tết. Già làng lấy máu các con vật hiến sinh (gà, heo, trâu) bôi vào cửa nhà của từng gia đình trong làng; lấy gan các con vật băm nhỏ, trộn với máu đem đến giọt nước của làng để cúng...

Nghi thức này có ý nghĩa cầu mong Yàng phù hộ cho dân làng một năm an lành, hạnh phúc; mọi người luôn đoàn kết, thương yêu nhau; lúa bắp đầy kho, rượu ngon đầy ché; trâu bò, heo gà đầy đàn; trừ tà ma ác quỷ quấy phá dân làng...

Trong dịp tết này, người làng nấu xôi, vuốt lên cây giẻ khô rồi đốt lên thành tro. Hai loại tro này sẽ được hất tung lên cao và ai dính được nhiều tro nhất sẽ là người may mắn nhất. Mỗi người lớn sẽ cầm một nắm xôi ném lên mái nhà, nắm xôi của ai dính lên đó thì sang năm mới người ấy sẽ thu được nhiều gùi lúa.

Tết đến, mỗi gia đình góp một ít món canh đòng đòng, gan của các con vật hiến sinh được trộn lẫn vào nhau đem đến nhà rông để sau khi cúng xong mọi người cùng ăn uống vui chơi.

Trong 3 ngày tết, nhà nào cũng được nhận phần và chia phần cho toàn thể cộng đồng. Đây là dịp để bà con uống rượu tại nhà rông thâu đêm suốt sáng và biểu diễn những tiết mục văn nghệ dân gian đặc sắc. Khi chiêng trống nổi lên, mọi người nối vòng xoang quanh bếp lửa bập bùng.

Những ngày ăn Tết Cha Kchah, con trai chưa vợ, con gái chưa chồng được hưởng niềm vui tột đỉnh, bởi đây cũng là mùa tỏ tình của con trai, con gái Giẻ - Triêng trong lúc nông nhàn. Họ được nằm chung một chiếu tại nhà rông để tự do tỏ tình mà không sợ sự dị nghị. Từ Tết Cha Kchah, nhiều cặp nam nữ Giẻ - Triêng nên vợ nên chồng, ăn nên làm ra trong sự đùm bọc, thương yêu của cả cộng đồng.

Qua 3 ngày tết vui nhộn, dân làng trở về với cuộc sống đời thường. Con trai biết rèn thì chuẩn bị lò bễ, số không biết rèn thì vào rừng săn bắn, một số già làng có kinh nghiệm được bà con tin tưởng giao trọng trách đi tìm đất phát rẫy mới. Phụ nữ đi lấy củi, chăm sóc hoa màu và làm các công việc nội trợ hàng ngày.

Tết Cha Kchah có ý nghĩa nhân văn, là một truyền thống tốt đẹp của người Giẻ - Triêng. Từ tết này, bà con dân làng gần gũi nhau hơn, giải tỏa mọi hiềm khích xảy ra giữa các gia đình trong cuộc sống hàng ngày, được cảm thông và chia sẻ, tăng thêm tình đoàn kết gắn bó, thương yêu, đùm bọc, cùng nhau tương trợ và giúp đỡ lẫn nhau trong học tập, lao động, sản xuất, sinh hoạt và trong mọi mặt của cuộc sống.

Thảo Nguyên

   

Các tin khác

  • Vinh danh các nghệ nhân có nhiều thành tích trong việc bảo tồn và phát huy giá trị nghề truyền thống
  • Bộ đội Biên phòng tỉnh: Liên hoan Tổ Tuyên truyền văn hoá lần thứ V năm 2023
  • Hội VHNT tỉnh tổ chức đêm thơ – nhạc “Thay lời muốn nói”
  • Ra mắt Câu lạc bộ Maraton Kon Tum
  • Giữ gìn, bảo tồn và phát huy văn hóa cồng chiêng dân tộc Mường
  • “Khoảng trống” trong phát triển sản phẩm lưu niệm du lịch
  • Đánh thức tiềm năng du lịch cộng đồng
  • Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về du lịch
  • Kon Tum đoạt giải Nhì tại Giải báo chí toàn quốc “Vì sự nghiệp phát triển Văn hóa, Thể thao và Du lịch” lần thứ nhất
  • Quan tâm đầu tư phát triển văn hóa cơ sở
Gửi bình luận của bạn
   
Đang xử lý

Tin Mới Nhất

  • Khởi công xây dựng công trình dân vận năm 2023
  • 2 trường hợp bị phạt “kịch khung” vì vi phạm nồng độ cồn
  • Kiên quyết đấu tranh, xoá bỏ về phương diện tổ chức đối với “Hội thánh của Đức Chúa Trời Mẹ”
  • Học sinh hút thuốc lá điện tử, hiểm họa khôn lường
  • Cần xem xét tính nghiêm minh của một bản án
  • Chủ động phòng, chống sốt xuất huyết
  • Để mỗi người dân là một “cột mốc sống”
  • Người giữ nghề đan ở làng Lê Văng

Chùm ảnh

Kon Tum qua ảnh

Kon Tum qua ảnh

Kon Tum qua ảnh

Kon Tum qua ảnh

Kon Tum qua ảnh

Ghi chép - Phóng sự

  • Người giữ nghề đan ở làng Lê Văng
  • “Lộc rừng”- Ngũ vị tử
  • Chùm ảnh: Điểm đến du lịch huyện Đăk Glei
  • Gìn giữ văn hóa truyền thống

Đất & Người Kon Tum

  • Độc đáo món lá mì của người Gié - Triêng
  • Không chỉ nổi bật với những làn điệu cồng chiêng, trang phục thổ cẩm có nhiều nét riêng, mà người Gié - Triêng (huyện Đăk Glei) còn có ẩm thực hết sức độc đáo, đậm đà hương vị được chế biến từ lá mì. Món ăn dân dã này luôn có sức hấp dẫn, có thể làm say mê với bất kỳ thực khách nào khi có dịp thưởng thức.
  • Đặc sắc văn hóa truyền thống của người Brâu
  • A Par - nghệ nhân đa tài
  • Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam
  • Khuyến nông - Khuyến lâm
Thông tin cần biết
  • Tỉ giá
  • Chứng khoán
  • Giá vàng
  • Kết quả xổ số
  • Thời tiết
  • Lịch cúp điện
  • Lao động việc làm
  • Thời sự - Chính trị
  • Kinh tế
  • Xã hội
  • Văn hóa - Thể thao - Du lịch
  • Pháp luật & Đời sống
  • Đất & Người Kon Tum
  • Tòa soạn & Bạn đọc
Báo Kon Tum điện tử
• Tổng Biên tập: Nguyễn Mạnh Hồng
• Phó tổng Biên tập: Phạm Minh Bảo, Nguyễn Thị Liễu Hạnh
• Tòa soạn: 281 Thi Sách, thành phố Kon Tum, tỉnh Kon Tum
• Điện thoại: 0260 3862531; Email: toasoanbaokontum@gmail.com
• Giấy phép số: 460/GP-BTTTT, do Bộ Thông tin và Truyền thông cấp ngày 06/9/2022
Liên hệ tòa soạn
Thông báo bảng giá quảng cáo mới
Developed by