Ẩn họa từ… nhà ống

Ngày nghỉ lễ, tôi được dự mời khai trương cửa hàng trang trí nội thất của vợ chồng cậu em trên đường Nguyễn Huệ.

Như những người khác, trước khi vào tiệc, tôi xin phép chủ nhà được đi tham quan cửa hàng. Không đi thì thôi, đi một vòng lại thấy cồn lên nỗi lo về an toàn phòng, chống cháy nổ.

Dù không phải “người trong nghề”, nhưng tôi nhận ra được rằng, khi sắp xếp, chủ cửa hàng đã không hề tính đến khâu phòng cháy, chữa cháy. Trong khi cửa hàng kinh doanh những mặt hàng dễ bắt lửa, chỉ cần một chút bất cẩn trong sử dụng lửa, nguồn nhiệt hoặc sự cố điện thì hậu quả khó lường.

Căn nhà 1 tầng trệt, 1 gác lửng, nằm lọt thỏm giữa 2 nhà cao tầng, vốn được xây với mục đích nhà ở, khi thuê lại, vợ chồng cậu em đã cải tạo thành nơi vừa ở vừa kinh doanh. Từ gian trước, đường luồng, rồi đến gian sau đều chất đầy hàng hóa (chăn, mền, rèm màn, ga, gối…).  Ngay cả gác lửng cũng chỉ còn chỗ trải một tấm nệm làm nơi nghỉ ngơi. Khoảng trống phía sau, nơi giặt giũ, phơi quần áo cũng quây kín bằng rào sắt chống trộm.

Chỉ có một lối thoát nạn là cửa chính, cũng ngập hàng hóa. Nếu xảy cháy, người trong nhà không thể thoát ra ngoài hoặc sang nhà hàng xóm do không có cửa sổ, cũng không có lối thoát lên mái.

Những căn nhà ống xây kín, không lối thoát hiểm phổ biến ở đô thị. Ảnh: H.L

Suy nghĩ mãi, tôi mới quyết định chia sẻ suy nghĩ của mình, tất nhiên là chờ khi khách ra về hết, với mong muốn chủ cửa hàng chú ý “củi lửa” hơn trong sinh hoạt hàng ngày. Cậu ta trầm tư một lúc rồi nói: Giờ biết làm sao được anh. Ngôi nhà nào làm theo kiểu “nhà ống” chẳng có thiết kế như vậy.

Tôi giật mình! Ngẫm lại, chẳng phải nhà mình cũng thế hay sao? Cũng xây tường kín từ trước ra sau, không cửa sổ, không lối thoát hiểm; cửa chính làm kiên cố, mái vòm hàn khung sắt kín bưng.

Dù chưa có con số thống kê cụ thể về số lượng nhà ống ở thành phố Kon Tum nói riêng và các đô thị toàn tỉnh nói chung, nhưng theo đánh giá của ngành Xây dựng, đây là mẫu nhà được áp dụng phổ biến đối với nhà ở riêng lẻ.

Mẫu nhà này xây dạng ống, mặt tiền hẹp, ăn sâu vào trong và hầu hết đều "không lối thoát hiểm". Đặc biệt là ở phố, nhà xây sát nhau nên với nhà cấp 4 thì hầu hết không có cửa sổ; nếu nhà cao tầng, thì trổ cửa sổ nhỏ, hàn song sắt để ngăn trộm. Nhiều nhà mặt phố mở cửa hàng kinh doanh, nên chủ nhà tận dụng mọi không gian để chứa đồ đạc, hàng hóa - anh N, một kiến trúc sư có tiếng cho hay.

Không phải ngẫu nhiên mà mẫu nhà ống lại thịnh hành ở đô thị.

Hãy nghe anh Trần Đức Duy (phường Trường Chinh, thành phố Kon Tum) chia sẻ về lý do vì sao lại chọn mẫu nhà ống: Tôi biết là có nguy hiểm, nhưng diện tích đất hẹp, xung quanh đều đã kín nhà, đào móng còn khó nữa là, không xây nhà hình ống không được. Hơn nữa, khả năng tài chính có hạn, nên phải lựa chọn xây nhà ống để tận dụng tối đa diện tích, tiết kiệm chi phí xây dựng và trang trí.

Cũng xây nhà ống, nhưng ngoài để ở, gia đình chị Hoa (phường Quang Trung, thành phố Kon Tum) còn tận dụng tầng một để kinh doanh. “Biết là nguy hiểm nhưng gia đình không có sự lựa chọn khác”- chị Hoa thở dài.

Lực lượng Cảnh sát PCCC&CNCH tỉnh tăng cường diễn tập xử lý cháy nổ. Ảnh: H.L

Dưới góc nhìn “nghề nghiệp” của người đã dạn dày kinh nghiệm trong chiến đấu với “giặc lửa”, Đại úy Nguyễn Đình An - Phó Đội trưởng Đội công tác PCCC (Phòng Cảnh sát PCCC và CNCH - Công an tỉnh) cho rằng, thiết kế của mẫu nhà ống đã vô tình “đẩy” chính gia chủ vào nguy hiểm khi hỏa hoạn xảy ra.

Theo anh, nhà ống thường chỉ có một lối đi, khó thoát hiểm. Khi cháy, khói khó tản ra ngoài, mà bị cuốn vào trong, lan nhanh khắp nhà, lên các tầng trên (nếu là nhà cao tầng). Ngoài ra do lo ngại bị đột nhập nên chủ nhà thường xây kín, hàn khung sắt ở những khu vực trống và khóa cửa nhiều lớp nên khi có sự cố hỏa hoạn rất khó thoát ra ngoài, dễ dẫn đến thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản.

Từ đầu năm đến nay, ở nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước đã xảy ra một số vụ cháy nhà dân, gây thiệt hại nghiêm trọng và đau lòng về người và tài sản. Đơn cử như vụ cháy tại nhà số 311 Tôn Đức Thắng, phường Hàng Bột, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội vào rạng sáng 4/4. Vụ cháy không chỉ thiêu rụi toàn bộ tài sản mà còn làm 4 người tử vong. Đây là ngôi nhà hình ống, lối ra vào duy nhất là cửa chính; không có lối thoát hiểm khác.

Tại tỉnh Kon Tum, theo thống kê của ngành chức năng, trong năm 2020, toàn tỉnh xảy ra 20 vụ cháy; 4 tháng đầu năm 2021 xảy ra 9 vụ. Trong đó, hơn 50% là cháy nhà ở riêng lẻ và nhà ở kết hợp kinh doanh. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến các vụ cháy là sự cố liên quan đến hệ thống, thiết bị điện; sơ suất bất cẩn của người dân trong quá trình sử dụng nguồn lửa, nguồn nhiệt và các vật dụng, hàng hóa có tính chất nguy hiểm cháy, nổ cao.

Rất may là các vụ cháy chỉ gây thiệt hại về tài sản, chưa xảy ra chết người. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, đã đến lúc gióng lên hồi chuông báo động về sự xem nhẹ công tác đảm bảo an toàn về cháy nổ, thoát hiểm cho nhà ở riêng lẻ, nhất là nhà ở đô thị, nhà ở kết hợp kinh doanh hiện nay.

Vậy người dân cần làm gì nếu chẳng may có hỏa hoạn khi sống trong những căn nhà phố, nhà ống để tránh những thiệt hại đáng tiếc xảy ra?

Theo lãnh đạo Phòng Cảnh sát PCCC và CNCH (Công an tỉnh), trước hết, chính quyền địa phương cần quan tâm vận động người dân dành thời gian tham gia các lớp, các hoạt động tập huấn về phòng cháy, chữa cháy để có kiến thức bảo vệ mình và người thân, nhất là kỹ năng phòng cháy, xử lý và sử dụng phương tiện chữa cháy tại chỗ khi có cháy xảy ra.

Bên cạnh đó, cần hết sức lưu ý vấn đề lối thoát hiểm trong quá trình xây dựng. Nguyên tắc khi xây dựng nhà cần tuân thủ là có lỗ thông gió kích thước lớn để khói thoát ra bớt nếu xảy ra cháy; chừa lối thoát lên mái để khi cháy thì có thể thoát hiểm bằng đường mái nhà. Bởi nhà ở đô thị thường tường giáp tường, nên không thể để cửa hông; còn chạy ra phía trước thì đồ đạc, xe máy chắn đường.

Vì an ninh, người dân có thể lắp đặt khung sắt kiên cố trước mặt tiền nhà hay các ô thông gió. Trong trường hợp này, nên thiết kế dạng có cửa, bên trong có thể mở dễ dàng thoát ra ngoài nhưng trộm đột nhập từ ngoài vào thì không được.

Ngoài ra, trong sinh hoạt, sản xuất kinh doanh, chủ nhà phải sắp xếp hàng hóa, đồ đạc trong nhà gọn gàng, đảm bảo không cản trở cầu thang, lối thoát nạn ra cửa; không để xe máy, ôtô chắn luôn cửa ra vào.

Như vậy, để phòng ngừa hiệu quả, hạn chế mức thấp nhất thiệt hại do cháy, yếu tố mang ý nghĩa quyết định vẫn là ý thức và hiểu biết của người dân trong việc bảo vệ mình và gia đình trước ẩn họa cháy nổ.     

Hồng Lam