Nhớ cầu Đăk Bla

Một chiều cuối tháng 6. Nguyễn Việt Cường và nhóm bạn thân rủ nhau ra cầu Đăk Bla chụp ảnh, với mong muốn lưu giữ lại chút kỷ niệm với “cây cầu thân thương” trước khi chuyển về nơi làm việc mới.

Dạo bước trên cầu, Nguyễn Việt Cường không khỏi bùi ngùi khi nghĩ đến ngày chia tay phố núi, chia tay cây cầu quen thuộc mà anh qua lại mỗi ngày để đến cơ quan làm việc.

“Nhà em ở phường Lê Lợi, phía Nam sông Đăk Bla, cơ quan ở phường Thống Nhất, bờ Bắc sông. Hàng ngày em vẫn đi về qua cầu Đăk Bla ít nhất 4 lần. Gắn bó bao năm, cây cầu là một phần không thể thiếu trong cuộc sống của em. Nay chuẩn bị chuyển về trung tâm hành chính tỉnh Quảng Ngãi (mới) làm việc, anh em chụp mấy tấm hình đứng bên cầu và nói lời hẹn gặp lại”- Việt Cường chia sẻ.

Không chỉ Nguyễn Việt Cường và nhóm bạn, gần đây có nhiều người cũng tranh thủ ra chụp ảnh với cầu Đăk Bla. Đây là nơi họ đã bao lần dạo bước vào sáng sớm, hít căng lồng ngực ngọn gió trong lành mang theo hương vị núi rừng; đã thả bộ vào ban đêm, dưới sương khuya lành lạnh, nghe sóng nước rì rầm chảy; đã hò reo cổ vũ đến khàn cả tiếng trong hội đua thuyền độc mộc. Hay chỉ đơn giản là thong dong ngồi ở nhâm nhi ly cà phê, ngắm dòng xe qua lại. 

Có người nói: Đăk Bla như một chiếc cầu “định mệnh” của Kon Tum vậy, từ khi xuất hiện, cầu Đăk Bla đã mang trên mình những thăng trầm theo thế sự của vùng đất nơi cực Bắc Tây Nguyên này. 

Nhiều khi, tôi không kiềm chế được, tự hào mà nghĩ rằng, chẳng khác gì cầu Long Biên bắc qua sông Hồng ở Hà Nội, cầu Trường Tiền bắc qua sông Hương, cầu Đăk Bla vinh dự là cây cầu bắc qua dòng sông từng là cái nôi của người tiền sử, với văn hóa Lung Leng nổi tiếng.

Ảnh cầu Đăk Bla năm 1970 của Gary Cantrell. Ảnh chụp lại

Tất nhiên là tôi đang nói đến cây cầu được khởi công xây dựng ngày 2/11/1991 và hoàn thành vào ngày 2/9/1992. Có thể nói, đây là cây cầu huyết mạch, quan trọng bậc nhất nhất đối với tỉnh Kon Tum, nằm ngay vị trí cửa ngõ của thành phố, được ví như một nét bút đầu tiên mở đường cho những dự định, những khát vọng đẩy lùi đói nghèo và lạc hậu.

Cầu dài 174,45m, rộng hai làn xe chạy, hai bên lan can cầu được trang trí hình ảnh cồng chiêng, gợi lên sắc thái Tây Nguyên, như lúc nào cũng sẵn sàng tấu lên một điệu nhạc rộn rã thay cho lời chào mừng khách phương xa đến với “phố núi”.

Còn trước đó, ngay vị trí này, đã có ít nhất 4 cây cầu được dựng lên. Theo tài liệu nghiên cứu của thạc sĩ Hồ Thành Tâm (Trường Đại học Quốc gia Hà Nội) với tựa đề “Phác thảo diện mạo thành phố Kon Tum 100 năm trước” thì phải đến tháng 7/1932 mới có cây cầu đầu tiên bắc qua sông Đăk Bla. Nhưng theo tư liệu còn lưu giữ tại Chủng viện Kon Tum (sách “Mở đạo Kon Tum” của  linh mục Ban và linh mục Thiệt, Nhà in Quy Nhơn xuất bản vào tháng 5/1953) thì từ cuối thế kỷ 19, đã có một cầu gỗ bắc qua sông Đăk Bla, xe bò kéo lúa cũng qua được.

Đến tháng 7/1932, chiếc cầu thứ 2 được thực dân Pháp xây dựng, nhưng bị lũ cuốn trôi. Phải đến năm 1935, cây cầu thứ 3 bằng gỗ mới được làm xong theo hình vòng cung, được chia làm 2 đoạn bởi cồn cát giữa sông, và đặt tên là cầu Molini- tên của kỹ sư thiết kế xây dựng cây cầu. 

Đáng lưu ý là cây cầu này đã chứng kiến những ngày sục sôi tinh thần “đem sức ta mà tự giải phóng cho ta” trong Cách mạng Tháng Tám mùa Thu năm 1945. Sách Lịch sử Đảng bộ tỉnh Kon Tum- Tập 1 (1930-1975) có viết: Nhờ chuẩn bị tốt, chu đáo, sẵn sàng nên suốt từ cầu Đăk Bla đến Bưu điện, Dinh Tỉnh trưởng, Đồn lính bảo an, được đồng bào các dân tộc tỉnh Kon Tum tập hợp đông đảo, một số có vũ trang, hàng ngũ chỉnh tề, sẵn sàng hoan nghênh chào đón đoàn cán bộ Việt Minh, hăng hái nổi dậy giành chính quyền ở tỉnh Kon Tum.

Tuy nhiên, cơn đại hồng thủy năm 1952 cũng nhấn chìm cầu Molini. Sau năm 1952, việc đi lại trên sông Đăk Bla chỉ được thực hiện bằng đò ngang và phà trong suốt một thời gian dài. Mãi đến cuối thập niên 50 của thế kỷ 20, chiếc cầu làm bằng sắt kiên cố đầu tiên mới được xây dựng phục vụ cho việc đi lại và hoạt động quân sự của chế độ Mỹ- Ngụy, người dân thường gọi là cầu sắt. Cây cầu này gắn bó với đất và người Kon Tum cho đến ngày Kon Tum được thành lập lại (tháng 8/1991).

Cầu Đăk Bla dưới hoàng hôn. Ảnh: TH

Tháng 9/2009, thêm một nhịp cầu nối bờ vui: Cầu Đăk Bla mới được xây dựng song song với cầu Đăk Bla cũ. Có tổng vốn đầu tư trên 41 tỷ đồng, cầu mới dài 214m, rộng 12,5m được xây dựng theo kết cấu bê tông cốt thép vĩnh cửu gồm 5 nhịp, mặt cầu thảm bê tông nhựa và rộng hơn 2m so với cầu cũ. Kết hợp với hệ thống bờ kè trên sông Đăk Bla và đường Hồ Chí Minh, “bộ đôi” cầu Đăk Bla trở thành điểm nhấn cảnh quan cho Kon Tum.

Với người Kon Tum, cầu Đăk Bla không còn là một vật thể kiến trúc với bê tông, sắt thép mà có tâm hồn, tình cảm, có vui, có buồn theo lòng người. Khi vui, đi qua cầu, gió mơn man làm lòng người bay bổng, khi buồn gió như chải vuốt tan biến đi những âu lo. Họ yêu cây cầu bằng một tình yêu không phô trương, không ồn ào, có thể hàng ngày vẫn vội vã vượt cầu qua sông mà không hề để ý đến nó, nhưng chỉ cần đi xa là thương nhớ, khi trở lại, chỉ cần nhìn thấy cây cầu là như đã về đến nhà.

Ngày nay, cũng trên dòng Đăk Bla này đã có thêm 3 cây cầu bắc qua. Những cây cầu hoành tráng này góp phần hoàn chỉnh hạ tầng giao thông đô thị, mở rộng không gian đô thị theo quy hoạch; khai thác tiềm năng quỹ đất để đầu tư phát triển hạ tầng giao thông, các khu đô thị cũng như phát triển kinh tế xã hội.

Nhưng dù có thêm nhiều cây cầu bắc qua dòng Đăk Bla chăng nữa, thì cây cầu hôm nay mà tôi, Nguyễn Việt Cường và nhiều người nữa sắp chào tạm biệt mãi là biểu tượng cho Kon Tum khó thể thay thế.

Thành Hưng