Chung tay vì người nghèo

Khi đời sống người dân ngày càng nâng cao, chuẩn nghèo có sự thay đổi theo hướng đa chiều thì chống đói nghèo và vì người nghèo rất cần sự quan tâm sẻ chia của toàn xã hội mới mong đạt đến sự giảm nghèo bền vững. Chính vì vậy mà trong thời gian qua, phong trào thi đua “Vì người nghèo – Không để ai bị bỏ lại phía sau” trên địa bàn tỉnh đã huy động được sự tham gia tích cực của toàn xã hội.

Thực tế đã có rất nhiều câu chuyện, hình ảnh cảm động về tình tương thân, tương ái, chung tay giúp đỡ người nghèo. Có những em học sinh còn nhỏ tuổi đã biết giúp đỡ người nghèo dù chỉ là vài chục nghìn đồng tiết kiệm, dành dụm từ tiền ăn sáng; có những thầy cô giáo dù lặn lội đi dạy xa nhà, đồng lương vẫn còn eo hẹp nhưng sẵn sàng trích tiền lương hằng tháng để có kinh phí nấu bữa cơm trưa cho các em học sinh nghèo; có những người dù chẳng giàu có gì nhưng đã tự nguyện thực hiện nghĩa vụ với người nghèo thông qua Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp như một nếp sống ân nghĩa tự đáy lòng.

Trao tặng nhà cho hộ nghèo, hộ có hoàn cảnh khó khăn. Ảnh: N.P

Chung tay góp sức vì người nghèo, với nhiều cách làm hay, sáng tạo, Quỹ “Vì người nghèo”, “Quỹ cứu trợ” các cấp đã huy động được cả hệ thống chính trị, các cơ quan, tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh tham gia ủng hộ, trở thành một hoạt động mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Trong 5 năm (2019-2024), Quỹ “Vì người nghèo” các cấp trong tỉnh đã vận động trên 58,9 tỷ đồng; hỗ trợ xây mới và sửa chữa 1.067 căn nhà đại đoàn kết; trao tặng 35.820 suất quà nhân dịp lễ, tết; hỗ trợ 277 hộ nghèo, cận nghèo phát triển sản xuất; hỗ trợ 1.671 lượt người khám, chữa bệnh… Quỹ Cứu trợ tỉnh đã vận động trên 13,3 tỷ đồng, tổ chức cứu trợ, hỗ trợ kịp thời cho đồng bào gặp thiên tai, dịch bệnh, sự cố khắc phục khó khăn, ổn định cuộc sống. Các hoạt động an sinh xã hội, nhân đạo từ thiện được cả hệ thống chính trị, các nhà hảo tâm, các doanh nghiệp và nhân dân tích cực hưởng ứng tham gia, trong 5 năm qua đã huy động được 104,9 tỷ đồng để chăm lo lễ, tết cho các hộ nghèo, cận nghèo, và các đối tượng khó khăn, gia đình chính sách.

Một miếng khi đói bằng một gói khi no, sự giúp đỡ đó không chỉ dừng lại ở việc giúp đỡ người nghèo về vật chất mà còn khơi dậy đạo lý, truyền thống “tương thân, tương ái”, “nhường cơm sẻ áo”, “lá lành đùm lá rách” của dân tộc; góp phần huy động sức mạnh cộng đồng trong chung tay giúp đỡ những người nghèo vượt qua khó khăn, giúp họ có thêm niềm tin và phấn đấu vươn lên thoát nghèo, ổn định cuộc sống.

Nhờ truyền thống thương yêu, đùm bọc, san sẻ với tình nghĩa đồng bào không dừng lại trong một tháng, một ngày và cũng nhờ hiệu quả của những chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước, tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn tỉnh đã giảm dần qua các năm, người nghèo vượt lên mức sống tối thiểu, được tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản, nâng cao chất lượng cuộc sống. Năm 2022, toàn tỉnh có 6.782 hộ thoát nghèo, năm 2023 có 6.258 hộ thoát nghèo.

Tuy đã đạt được những thành quả đáng tự hào nhưng cũng phải thẳng thắn nhìn nhận rằng, bộ phận dân cư nghèo vẫn rất cao (theo thống kê toàn tỉnh còn 10.220 hộ nghèo, chiếm tỷ lệ 6,84% so với tổng số hộ dân) và đáng chú ý là bộ phận tái nghèo cũng rất lớn. Hơn nữa, chuẩn xét hộ nghèo không chỉ đơn thuần tính theo thu nhập mà được xác định theo phương pháp đo lường đa chiều nên tiêu chí đánh giá hộ nghèo dựa trên thu nhập bình quân đầu người/tháng và khả năng tiếp cận các nhu cầu cơ bản của người dân. Nghĩa là, đối tượng nghèo không chỉ là người có thu nhập thấp, mà còn bao gồm cả những người ít hoặc không có điều kiện tiếp cận, hưởng thụ các dịch vụ y tế, giáo dục, thông tin, bảo hiểm và an sinh xã hội. Vậy nên, càng về sau thì việc giảm tỷ lệ hộ nghèo sẽ càng khó khăn hơn, đó là chưa kể những hộ cận nghèo cũng rất dễ trở thành hộ nghèo, hộ đã thoát nghèo nhưng chỉ cần gặp chút bất trắc, rủi ro lại quay trở lại nghèo khiến cho công cuộc xóa đói giảm nghèo càng thêm khó khăn.

Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI đã xác định, trong nhiệm kỳ 2020-2025, tỷ lệ hộ nghèo giảm bình quân 3-4%/năm. Kế hoạch số 2344/KH-UBND, ngày 21/7/2022 của Ủy ban nhân dân tỉnh về triển khai thực hiện Phong trào thi đua “Vì người nghèo – Không để ai bị bỏ lại phía sau” giai đoạn 2021 -2025 trên địa bàn tỉnh đặt ra mục tiêu phấn đấu tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều toàn tỉnh duy trì mức giảm 4%/năm, trong đó tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn các huyện nghèo giảm bình quân từ 6-8%/năm.

Làm thế nào để đạt chỉ tiêu Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI đề ra và đẩy lùi tình trạng nghèo đa chiều, giảm nhanh số hộ nghèo ở các huyện nghèo theo Kế hoạch số 2344/KH-UBND luôn là mối quan tâm của các cấp, các ngành trên địa bàn tỉnh. Đây là vấn đề lớn, không thể giải quyết một sớm một chiều, nhưng cũng không thể làm do dự, chậm trễ.  Đây cũng không phải là chuyện hướng đến những con số đẹp trên phạm vi tổng thể của một xã, một huyện, một tỉnh – tức là giảm dần tỷ lệ hộ nghèo theo chỉ tiêu, kế hoạch đặt ra hàng năm, mà xét trong phạm vi nhỏ hơn trong xóm, trong làng còn mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc khi hẳn rằng ai cũng mừng, cũng vui khi nghe tin những người sống xung quanh mình được thoát nghèo, không còn phải chịu cảnh bữa đói bữa no.

Để người nghèo thoát nghèo rất cần sự chung tay góp sức của toàn xã hội. Khi nói đến điều này, nhiều người vẫn hay ví von, nên giúp cho người nghèo cần câu hay giúp con cá. Nghĩa là nên giúp cho người nghèo tức thời, trực tiếp (con cá) hay là sự giúp đỡ nền tảng, gián tiếp tạo điều kiện cho người nghèo dần vươn lên (cần câu). Cần câu hay con cá đều quý với người nghèo. Tuy nhiên, giải pháp lâu dài, căn cơ vẫn luôn được nhiều người nhắc đến chính là trao cần câu, kêu gọi sự chung sức của toàn xã hội hỗ trợ giúp đỡ hộ nghèo cần đi kèm với việc tăng cường vai trò chủ động, thay đổi nếp nghĩ, cách làm vươn lên thoát nghèo của chính bản thân hộ nghèo.

 Cùng với đó, các cấp, các ngành và toàn xã hội cũng cần sâu sát, xem người nghèo thực sự cần những gì, những điều kiện nào có thể giúp họ làm bàn đạp vươn lên thoát nghèo để từ đó định hướng, hỗ trợ hiệu quả. Có như vậy, công tác giảm nghèo mới đi vào chiều sâu, đầy tính nhân văn giữa người cho và người nhận, là nhân tố quyết định thành công của công cuộc xóa đói giảm nghèo trong điều kiện chung là đời sống người dân ngày càng nâng cao và chuẩn nghèo ngày càng đa chiều, toàn diện.

Nguyên Phúc