Gian nan “cuộc chiến” giành vỉa hè

Như chưa hề có cuộc… ra quân

Là cảm nhận của tôi khi đi trên đường Lê Hồng Phong- một tuyến đường chính, chạy qua địa bàn 2 phường nội thành Quang Trung, Quyết Thắng của thành phố Kon Tum vào sáng chủ nhật, ngày 25/4.

​Tôi vẫn nhớ, đúng một tuần trước, ngày 17/4, thành phố Kon Tum đã huy động lực lượng khá hùng hậu thực hiện ra quân lập lại trật tự đô thị, trọng tâm là xử lý tình trạng lấn chiếm lòng đường, vỉa hè làm nơi kinh doanh mua bán; đặt biển hiệu, biển quảng cáo, dừng, đỗ xe không đúng nơi quy định.

Trước đó, ngày 10/4, một đợt ra quân quy mô, bài bản, với cùng mục đích, cũng đã được tiến hành tại tuyến đường Trần Phú. 

Một lực lượng hùng hậu, đến từ 5 phường Quyết Thắng, Quang Trung, Duy Tân, Trường Chinh, có sự tăng cường của Công an thành phố Kon Tum, rầm rộ xuất trận cưỡng chế, tháo dỡ các công trình xây dựng lấn chiếm vỉa hè trên 2 tuyến đường. Các lực lượng vừa nhắc nhở người dân di chuyển đồ đạc, vừa sẵn sàng cưỡng chế tháo dỡ một số công trình lấn chiếm; thu giữ các biển hiệu đặt sai vị trí.

Không chỉ lấn chiếm vỉa hè, nhiều người còn bày hàng hóa xuống lòng đường. Ảnh chụp trên đường Lê Hồng Phong, sáng 25.4. Ảnh: H.L

Và kết quả là, sau ngày ra quân, tuyến phố trở nên thông thoáng hơn, nề nếp hơn. Trật tự vỉa hè, lòng đường có chuyển biến đáng kể so với… ngày hôm qua.

Tuy nhiên, chỉ một tuần sau, đi trên đường Lê Hồng Phong, tôi có cảm giác như chưa hề có cuộc… ra quân. Sáng sớm, trước những quán ăn sáng, xe máy vẫn xếp dãy dài trên vỉa hè, tràn cả xuống lòng đường. Những tấm biển “bún, phở, bánh canh” hay “đồ nội thất”, “lẩu xương”… điềm nhiên xuất hiện sát mép đường; cửa hàng bán quần áo, giày dép lại giăng hàng hóa kín vỉa hè.

Ngã tư Lê Hồng Phong-Bà Triệu, nơi vỉa hè bị những người bán hàng rong và mấy sạp bán dược liệu chiếm lĩnh suốt nhiều năm qua, chỉ thoáng đãng trong ngày ra quân. Ngay ngày hôm sau, họ lại dọn hàng tại vị trí cũ.

Phía dưới một chút, cửa hàng thời trang lớn dựng hẳn cổng hơi, dàn khung thép chiếm toàn bộ mặt bằng vỉa hè. Phía đối diện, một cửa hàng bán gấu bông cũng nhanh chóng “tái xuất”.

Ở đoạn đường chạy qua Trung tâm thương mại, vỉa hè lại bị lấn chiếm như trước cuộc ra quân ngày 17/4. Dọc 2 bên đường, từ ngã tư Lê Hồng Phong-Phan Chu Trinh đến ngã tư Lê Hồng Phong – Nguyễn Huệ, người dân cũng buôn bán, chiếm trọn vỉa hè; nhiều thợ sửa đồng hồ, bán trái cây dạo “mạnh dạn” kê tủ, bày hàng ngay dưới lòng đường.

Những biển hiệu ngang nhiên tái chiếm vỉa hè đường Trần Phú sau đợt ra quân. Ảnh: HL

Trên đường Trần Phú, tình hình cũng không khả quan hơn là mấy. Sau mấy ngày nằm sau cánh cửa, những biển hiệu lại hiện diện trên vỉa hè. Những xe bán hàng rong lại đậu dưới lòng đường chào mời khách; quán cà phê lại bày bàn ghế kín vỉa hè đón “thượng đế”.

Sẽ không mấy bất ngờ nếu như dư luận đặt dấu chấm hỏi về hiệu quả của chiến dịch ra quân lập lại trật tự đô thị khá rầm rộ mà chính quyền thành phố Kon Tum đang tiến hành. 

Chỉ quyết tâm thì chưa đủ

Trên thực tế, từ nhiều năm trước, việc giành lại vỉa hè đã được thành phố Kon Tum thực hiện đều đặn hàng năm. Đặc biệt, vào tháng 3/2017, cùng với cao trào giành lại vỉa hè ở các đô thị trên cả nước, UBND thành phố Kon Tum cũng rầm rộ triển khai chiến dịch chấn chỉnh, lập lại trật tự vỉa hè. Tuy nhiên, rất nhanh sau đó, khoảng trống ít ỏi trên vỉa hè mà các lực lượng chức năng đã vất vả để “giành lại” ấy, lại bị lấn chiếm, bằng cách này hay cách khác.

Đã có không ít ý kiến cho rằng, nguyên nhân chủ yếu của tình trạng trên xuất phát từ thói quen “biến vỉa hè thành của riêng” của nhiều hộ gia đình có “mặt tiền”, và sự thiếu ý thức của nhiều người kinh doanh, buôn bán.

Bên cạnh đó là sự buông lỏng, chưa làm tròn trách nhiệm, thiếu kiên quyết của chính quyền địa phương cũng như các lực lượng chức năng có liên quan. Điều này luôn dẫn đến tình trạng lấn chiếm hoặc tái chiếm vỉa hè một cách chóng vánh.

Nhưng còn một yếu tố quan trọng nữa cần được tính đến, đó là có hàng trăm, hàng ngàn hộ dân đang sống bằng thu nhập từ  kinh doanh trên vỉa hè. Chỉ cần chính quyền, lực lượng chức năng lơ là, giảm tần suất kiểm tra, xử lý là lập tức trở lại vỉa hè để mưu sinh.

Vỉa hè có còn dành cho người đi bộ. Ảnh chụp trên đường Lê Hồng Phong, sáng 25.4. Ảnh: HL

Trường hợp của chị H. (phường Quyết Thắng, thành phố Kon Tum) là một ví dụ. Sau mấy ngày phải “đóng cửa”, 4 giờ sáng ngày 25/4, chị “liều” dọn bàn ghế ra góc vỉa hè để bán hàng. “Thôi thì cứ dọn ra, nếu bị đuổi lại dọn vào. Mọi sinh hoạt của gia đình, tiền gửi hàng tháng cho đứa con lớn học đại học đều trông cậy vào việc buôn bán này. Nếu nghỉ thì biết trông cậy vào đâu”- chị phàn nàn.

Không thể phủ nhận nỗ lực lập lại trật tự đô thị của chính quyền thành phố trong thời gian qua đã có tác động nhất định đến diện mạo đô thị. Cũng không thể nghi ngờ quyết tâm lập lại trật tự đô thị. Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy, đây là một cuộc chiến đầy gian nan.

Và trong cuộc chiến ấy, chỉ quyết tâm thôi thì chưa đủ. Nó đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị; các giải pháp đồng bộ, phù hợp; công tác tuyên truyền, vận động hiệu quả để người dân đồng tình, ủng hộ.

Vỉa hè chỉ gọn gàng, quy củ khi nó được quản lý khoa học và phải hợp lý, hợp tình. Muốn vậy, cần “khoán trách nhiệm” gắn với từng tuyến đường, từng khu phố cho Chủ tịch UBND các phường, lãnh đạo các đơn vị chức năng để làm cơ sở xử lý nếu để xảy ra mất trật tự đô thị.

Kiên quyết xử lý các trường hợp buông lỏng quản lý, hoặc “chống lưng” cho hoạt động kinh doanh trên vỉa hè (nếu có). Đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận  động, thuyết phục các hộ dân có nhà ở mặt đường, các trường hợp bán hàng rong chấp hành nghiêm các quy định.

Về lâu dài, cần rà soát toàn bộ cư dân sống dọc vỉa hè để sắp xếp hợp lý hợp tình; lập quy hoạch để người buôn gánh bán bưng vẫn có thể bán hàng kiếm sống; giao trách nhiệm quản lý vỉa hè trước cửa nhà cho từng hộ gia đình, ai sai phạt thật nặng, phạt nghiêm khắc. Rõ ràng, minh bạch, hợp lý, không tác động đến sinh kế sẽ triệt tiêu thói quen lấn chiếm vỉa hè.

Có thể nói, giành lại vỉa hè là một “cuộc chiến” vô cùng gian nan, đòi hỏi duy trì thường xuyên, lâu dài, kết hợp một cách đồng bộ nhiều biện pháp từ tuyên truyền, vận động đến xử lý nghiêm minh.

Có như thế, chúng ta mới có thể hi vọng, một ngày nào đó, thành phố Kon Tum có “đường thông hè thoáng”.

Hồng Lam