Khó khăn, vướng mắc trong giải quyết TTHC liên quan đến bỏ sổ hộ khẩu giấy

Từ ngày 1/1/2023, sổ hộ khẩu, sổ tạm trú giấy chính thức hết giá trị sử dụng theo quy định của Luật Cư trú năm 2020, thay vào đó, các cơ quan chức năng sẽ quản lý thông tin về cư trú của công dân trên hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Bỏ sổ hộ khẩu, sổ tạm trú bằng giấy và tích hợp thông tin trong một loại giấy tờ số duy nhất được xem là bước tiến lớn trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia, mang lại thuận tiện và lợi ích cao nhất cho người dân.

Tuy nhiên, qua nắm bắt tình hình về giải quyết thủ tục hành chính liên quan đến sổ hộ khẩu, sổ tạm trú giấy vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc cần được các bộ, ngành quan tâm giải quyết để đảm bảo việc bỏ sổ hộ khẩu thực sự đem lại lợi ích cho người dân.

Còn nhiều khó khăn trong thực hiện bỏ sổ hộ khẩu giấy trong giải quyết TTHC. Ảnh: T.M

Trong đó, liên quan lĩnh vực Tư pháp, một số trường hợp công dân đã được cấp căn cước công dân nhưng khi công chức tiếp nhận thực hiện tra cứu thì không có thông tin trên Hệ thống. Bên cạnh đó, việc không dùng sổ hộ khẩu dẫn đến tình trạng không xác định được khoảng thời gian cư trú để có căn cứ xác nhận tình trạng hôn nhân của công dân trong từng thời điểm. Trên căn cước công dân không thể hiện phần Dân tộc của công dân, muốn xác định phải tiến hành kiểm tra danh tính số của công dân, làm kéo dài thời gian giải quyết.

Ở lĩnh vực đất đai, theo một số quy định của pháp luật, sổ hộ khẩu là một trong những thành phần của hồ sơ để xác định thời điểm sử dụng đất của người sử dụng đất; số thành viên có chung quyền sử dụng đất của hộ gia đình tại thời điểm Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất, nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất; thời điểm sử dụng đất của vợ, chồng; làm căn cứ để xác định miễn thuế thu nhập cá nhân khi tặng cho, thừa kế quyền sử dụng đất.

Đối với các trường hợp công dân có giấy chứng nhận QSD đất mà tên chủ sử dụng ghi trên giấy là hộ ông (bà):..... thì khi thực hiện các giao dịch có liên quan đến QSD đất (Chuyển nhượng, tặng cho, thế chấp...) bắt buộc công dân phải kê khai đúng các thành viên hộ gia đình tại thời điểm cấp giấy chứng nhận QSD đất để thực hiện giao dịch (xác lập các hợp đồng giao dịch). Dữ liệu trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư hiện tại chỉ cung cấp được thông tin cá nhân tại thời điểm hiện tại chứ không cung cấp được thông tin cá nhân liên quan đến hộ gia đình tại thời điểm cấp giấy chứng nhận QSD đất.

Vì vậy, công dân thường phải xin UBND xã nơi cấp Hộ khẩu vào thời điểm cấp giấy xác nhận thành viên của hộ, điều này gây khó cho công dân và UBND xã khi làm thủ tục xác nhận trước khi thực hiện các giao dịch có liên quan đến giấy chứng nhận QSD đất.

Cơ sở dữ liệu về dân cư chỉ thể hiện, chia sẻ và cung cấp được dữ liệu về nhân thân của cá nhân, của hộ gia đình tại thời điểm từ ngày 1/7/2021 đến nay mà không cung cấp được dữ liệu biến động về sổ hộ khẩu, cũng như thông tin về sổ hộ khẩu đã được cấp trước ngày 1/7/2021.

Điều này dẫn tới khi phải sử dụng thông tin về sổ hộ khẩu đã được cấp trước ngày 1/7/2021 mà người dân đã bị thu hồi sổ hộ khẩu, sẽ không đủ thành phần hồ sơ để thực hiện TTHC về đất đai cũng như xác định các thành viên trong hộ tại thời điểm bắt đầu sử dụng đất ổn định làm căn cứ để phân chia quyền sử dụng đất cho các thành viên trong hộ; giải quyết hồ sơ chuyển quyền khi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mang tên hộ.

Khi làm thủ tục cấp giấy xác nhận tình trạng hôn nhân cho công dân, có yêu cầu đề nghị xác nhận quãng thời gian công dân đó đến thường trú và chuyển khẩu đến địa phương khác. Tuy nhiên, hiện trên Cơ sở dữ liệu dân cư chưa cung cấp được nội dung đó mà công dân phải đến cơ quan công an cấp xã xin giấy xác nhận thông tin cư trú để thực hiện cung cấp thông tin cá nhân của mình liên quan đến quá trình thời gian sinh sống của bản thân.

Có thể nói, việc triển khai Đề án 06 và triển khai bỏ sổ hộ khẩu, sổ tạm trú giấy theo Luật Cư trú là một bước tiến vượt bậc trong giải quyết thủ tục hành chính mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho người dân. Là quá trình chuyển đổi lớn của nền hành chính nhằm xây dựng chính phủ số, nền kinh tế số và xã hội số.

Để triển khai hiệu quả, thiết nghĩ cần hoàn thành ngay việc sửa đổi các quy định của pháp luật liên quan đến sổ hộ khẩu. Bên cạnh đó phải nhanh chóng hoàn thiện các cơ sở dữ liệu, trong đó ưu tiên dữ liệu về hộ tịch, dữ liệu về đất đai, các dữ liệu trên phải đảm bảo kết nối liên thông với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để cán bộ, công chức khai thác, sử dụng trong quá trình giải quyết thủ tục hành chính.  

Trịnh Minh