Nhọc nhằn gieo chữ vùng khó Tu Mơ Rông

Có đi thực tế mới biết, những thầy giáo, cô giáo ở huyện Tu Mơ Rông vất vả như thế nào để mang con chữ đến cho con em đồng bào dân tộc nơi đây.

Đến Trường Mầm non Tu Mơ Rông - một trường gần trung tâm huyện nhưng cũng còn rất nhiều khó khăn. Cô Trần Thị Lý - Hiệu trưởng nhà trường cho biết: Toàn trường có 8 điểm trường; trong đó có đến 4 điểm trường ở 4 làng Đăk Ka, Đăk Chum 1, Đăk Chum 2 và làng Long Le, cô giáo và học sinh phải uống nước suối. Tắm, rửa, giặt giũ… tất cả đều nhờ nước suối. Ngay như điểm trường làng Tu Mơ Rông gần trung tâm xã cũng không có nước, phải mua nước bình để uống với giá 20.000 đồng/bình, đắt gấp đôi giá bình thường.

Đến thăm điểm trường làng Tu Mơ Rông, chúng tôi nghe cô giáo Nguyễn Thị Kiều Trinh tâm sự về những nhọc nhằn trong việc gieo chữ. Cô cho biết, sáng nào đến điểm dạy, việc đầu tiên của cô là đến nhà một người Xê Đăng cách trường 300m mở van từ đường ống dẫn nước tận con suối ở trên núi cao về để nấu ăn và vệ sinh cho 20 cháu ở đây.

Dẫn chúng tôi ra vòi nước tự chảy, cô Trinh than thở: Nhiều khi bị rác chui vào, ống dẫn nước bị nghẽn, hôm đó cả cô và trò rất khổ sở. Các cháu mầm non bán trú không có nước sinh hoạt là không có gì khổ bằng.

Hỏi sao không dẫn nước lên bồn cho tiện, cô Trinh giải thích: Vừa rồi, lớp mầm non này được đầu tư làm mới nhà vệ sinh, có bồn rửa mặt, 2 bệ cầu hẳn hoi, nhưng không có hệ thống nước. Nhà trường phải dùng nước suối tự chảy nhưng do nước yếu nên không đưa lên bồn được. Vì vậy, hệ thống nhà vệ sinh này chỉ… để làm cảnh.

"Vài ngày bọn em lại phải rửa bồn, bệ cầu cho sạch sẽ. Nước thì phải xách từng xô vào để vệ sinh cho các em. Nếu không làm thì bồn nhanh xuống cấp lắm"- cô Trinh nói.

Phòng học tạm của Trường Tiểu học Tê Xăng. Ảnh: V.P

Cũng tương tự, thầy A Vóp - Hiệu phó phụ trách Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Tê Xăng cho biết, gần 10 năm nay, nhà trường có nhiều thay đổi, chỉ duy nhất nước sinh hoạt là vẫn như cũ. Tất cả đều bắc ống dẫn từ nước suối mang về ăn uống, tắm giặt.

Mở một ống nước cho chúng tôi xem, thầy A Vóp nói mấy hôm nay mưa, nên nước đục. Cứ "mưa đục, nắng khô". Mùa nắng nước đầu nguồn cạn, không dẫn vào đường ống được. Mỗi nữ giáo viên trong trường từ tháng 3 đến tháng 5 đều nhờ các thầy đi xách nước giếng nhà dân về sử dụng. Vì thế, muốn gội đầu thì không tắm, còn tắm thì khỏi gội đầu...

Thầy A Vóp còn kể, nhiều khi nước đục quá, các giáo viên đành đợi trời tối là xuống suối Đăk Xông tắm như các sơn nữ Xê Đăng trong vùng.

Đến Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Văn Xuôi, nước sinh hoạt của 19 giáo viên và 62 học sinh bán trú tại trường cũng không khá gì hơn. Trường không có nguồn nước suối, giáo viên phải đào giếng dùng chung với dân. Nhưng do giếng đào ở chỗ trũng nên cứ mưa lớn là nước tràn về mang theo cặn, rác và cả thuốc bảo vệ thực vật từ các đồng ruộng đưa xuống giếng…

Thầy Lê Văn Giang - Quyền Hiệu trưởng nhà trường kể: Mùa nắng, nước giếng cạn khô, phải dùng bơm nước lên hồ chứa trung gian, rồi tiếp tục bơm một lần nữa lên hồ chứa ở trường. "Năm ngoái nắng hạn, cứ bơm 10 phút là giếng cạn nước, phải thay nhau bơm nước cả đêm, hôm sau mới đủ nước dùng cho gần 100 người ở trường" - thầy Giang nói.

Đến Trường Phổ thông dân tộc bán trú Trung học cơ sở xã Tu Mơ Rông, khi hỏi có nhà vệ sinh không, thầy Trần Mạnh Thùy- Phó hiệu trưởng nhà trường bảo có chứ. Cứ ngỡ nhà vệ sinh được xây cất, ai ngờ thầy Thùy dẫn chúng tôi ra một góc rào và chỉ tay chỗ mấy tấm tôn dựng lên bên bụi lồ ô um tùm, nói đó là 1 trong 3 nhà vệ sinh của 82 học sinh và 16 giáo viên.

Khu vệ sinh tạm bợ của thầy và trò Trường tiểu học Tê Xăng. Ảnh: V.P

"Mùa nắng vắt núi nhiều lắm, học sinh, giáo viên trường mình đi vệ sinh ở đây phải cẩn thận, nếu không vắt đu vào người hút máu thì khổ"- thầy Thùy chia sẻ. Theo thầy Thùy, trường này trước có nhà vệ sinh, nhưng xây mấy mươi năm rồi, đã xuống cấp trầm trọng. Giờ không ai dám vào đó nữa, vì sợ không biết sẽ sập bất cứ lúc nào.

Không chỉ một vài trường, những nhà vệ sinh kiểu như trên có ở nhiều trường học trên địa bàn huyện Tu Mơ Rông. Ông Lê Văn Hoàn- Trưởng phòng GD&ĐT huyện Tu Mơ Rông cho biết: Đến thời điểm hiện tại, toàn huyện vẫn còn 80/90 điểm trường thiếu nước sinh hoạt và khu vực nấu ăn cho học sinh; 90 điểm trường chưa có nhà vệ sinh, sân chơi, hàng rào. Để khắc phục khó khăn, các thầy cô phải xin nhà dân hoặc ra suối gánh nước về sử dụng. Ngoài ra, toàn huyện còn 25 nhà ăn bán trú tại các trường chưa được xây dựng, đang sử dụng nhà tạm. Năm vừa rồi, chúng tôi cố gắng lắm mới làm tạm 140 nhà vệ sinh che bằng tôn tại các điểm trường để các em sử dụng tạm.

Trao đổi với phóng viên, ông Vương Văn Mười - Phó chủ tịch UBND huyện Tu Mơ Rông xác nhận, thực trạng không có nhà vệ sinh, không có nước sinh hoạt đảm bảo vệ sinh ở hàng chục điểm trường trên địa bàn là có thật.

"Chính tôi đã đi kiểm tra vào tháng 3/2017 và báo cáo tình hình này với huyện. Có điều kinh phí quá hạn hẹp, trong khi phụ huynh là đồng bào Xê Đăng tại chỗ vẫn còn nhiều khó khăn nên không thể xã hội hóa những công trình vệ sinh, nước sinh hoạt được"- ông Mười nói.

Tuy tình trạng trên đã kéo dài nhiều năm, nhưng đội ngũ giáo viên và học sinh huyện Tu Mơ Rông luôn nỗ lực khắc phục để đảm bảo công tác dạy và học. Mong sao những khó khăn thiếu thốn ấy sẽ sớm được xóa bỏ để các thầy cô và các em có điều kiện hơn, an tâm hơn trong quá trình học tập, công tác…

Văn Phương