Nói không với thuốc lá

Nhìn cách Đ. nhả khói và búng búng tay cho tàn thuốc rơi xuống, tôi mới hiểu một cách sâu sắc rằng, vì sao kế hoạch phòng chống tác hại của thuốc lá năm 2022 mới được Ban Chỉ đạo tỉnh ban hành vẫn phải đặt mục tiêu số một là nâng cao nhận thức của cộng đồng về tác hại của việc sử dụng thuốc lá, về các quy định của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Vì sao Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá được ban hành từ năm 2012, tức là đã 10 năm, nhưng đến nay, chúng ta vẫn phải đặt mục tiêu phấn đấu thực hiện “nâng cao nhận thức”?

Đáp án có ngay trong thực tế. Ta có thể bắt gặp người hút thuốc ở bất cứ đâu, kể cả những nơi bị nghiêm cấm, như công sở, bệnh viện, trường học, cơ sở nuôi dưỡng trẻ em, xe buýt…

Tôi có một người bạn nghiện thuốc lá. Mỗi lần đến chơi, ngồi được ít phút là cậu ta nhấp nhổm tìm gạt tàn thuốc. Tiếc thay, hay may thay, từ khi đoạn tuyệt với thuốc lá, tôi đã vứt hết, thế là cậu ta phải chạy ra ngoài sân để “rít một khói”.

Vào bệnh viện khám, tôi phát hiện có nhiều biển cấm hút thuốc lá, nhưng ở hành lang khu nội trú, các khu vực vắng vẻ, hay chân hàng rào vứt đầy đầu thuốc. Vào một số công sở, trong nhà vệ sinh cũng đầy tàn thuốc.      

Có thể bắt gặp hình ảnh này ở bất cứ quán cà phê nào. Ảnh: HL

Nhiều người coi chuyện hút thuốc ở nhà là bình thường. Còn ở quán cà phê, quán nhậu, nhà hàng; trên xe khách, xe buýt thì khỏi nói. Khói thuốc lá gần như trở thành phần không thể thiếu.

Thậm chí, nhiều hôm chạy xe máy trên đường phố, tôi phải hứng chịu tàn thuốc từ người khác vừa chạy xe vừa hút ở phía trước.

Rõ ràng là, với rất nhiều người, trong đó  có Đ, và bạn tôi, “nói không với thuốc lá” vẫn chỉ mang tính “hô khẩu hiệu”.

Vậy họ có nhận thức được tác hại của thuốc lá đối với cơ thể và người xung quanh hay không?

Xin thưa rằng, hầu hết những người hút thuốc lá tôi gặp đều rất rõ về điều đó. Có tới 30% các bệnh ung thư liên quan đến thuốc lá. Thuốc lá còn gây rụng tóc, đục thủy tinh thể, da nhăn, tắc nghẽn phổi mạn tính, loãng xương, bệnh tim mạch, và nhiều hơn thế nữa- Đ. nói vanh vách.

Hút thuốc lá là thói quen xấu nhưng khó bỏ. Ảnh: HL

Theo lý giải của các chuyên gia, về chủ quan, nhiều người biết thuốc lá gây hại nhưng vẫn không thể bỏ vì thói quen; hoặc vì hưng phấn mà hút thuốc tạo ra. Khi còn nghiện thuốc, tôi đã vin vào lý do “phải thức đêm viết bài, và thuốc lá giúp tôi tỉnh táo” để ngụy biện cho hành vi hút thuốc.

Về khách quan, Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá quy định cụ thể các địa điểm công cộng cấm hoàn toàn hút thuốc lá trong nhà. Nhưng kết quả khảo sát cho thấy, việc thực thi ở nhiều nơi chỉ là chiếu lệ, nhất là ở các nhà hàng, cơ sở sản xuất mộc (có nguy cơ cháy nổ cao)…

Nếu có để biển cấm thì cũng chẳng thấy ai nhắc nhở khi tôi hút thuốc lá cả- Đ. nói.

Trong khi đó, việc xử phạt hành vi hút thuốc lá tại các địa diểm cấm vẫn rất hạn chế. Dù đã rất cố gắng, nhưng tôi không tìm được số liệu về việc kiểm tra và xử phạt vi phạm trong thời gian qua. Tôi cũng từng thử hỏi nhiều bạn bè hút thuốc và biết chưa một ai bị xử phạt vì hút thuốc.

Bên cạnh đó, việc dễ dàng tiếp cận với thuốc lá- với giá rẻ- rất dễ dàng, bởi được bày bán khắp nơi, ai cũng có thể mua được cũng đang gây những khó khăn cho công tác phòng, chống tác hại thuốc lá.

Chưa kể, thói quen hút thuốc nhiều khi được tạo thành từ các thành viên khác trong gia đình. Rất khó để con trai “nói không với thuốc lá” khi người bố nghiện thuốc. 

Khách quan mà nói, việc thay đổi thói quen không hề đơn giản, và chúng ta phải chấp nhận một sự thật là không thể cấm tuyệt đối hành vi hút thuốc lá, một khi nó vẫn được bán “đầy đường”; cũng không thể bắt tất cả những người nghiện thuốc lá bỏ thuốc.

Vì thế, tôi đồng tình với việc Ban Chỉ đạo tỉnh tiếp tục chú trọng công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cộng đồng về tác hại của việc sử dụng thuốc lá, các quy định của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Ban Chỉ đạo cũng đặt ra các chỉ tiêu cụ thể về số cơ quan hành chính, trường học, bệnh viện, nhà hàng, bến xe, nhà máy thực hiện nghiêm quy định cấm hút thuốc, kèm theo đó là tăng cường công tác kiểm tra, giám sát tình hình thực thi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Nhưng từ thực tế bỏ thuốc của mình, tôi tin rằng, khi có lý trí vững vàng, có quyết tâm, chúng ta hoàn toàn có thể đoạn tuyệt với thuốc lá. 

Cùng với sự giúp đỡ của cộng đồng, bao gồm người thân, bạn bè, cần siết chặt việc thực hiện quy định không hút thuốc lá nơi công cộng như luật định. Xử phạt nghiêm các trường hợp vi phạm.

Ngoài ra, tôi cho rằng cần giám sát chặt chẽ các điểm bán thuốc lá và đối tượng được mua thuốc lá. Hiện nay, ở bất cứ quán tạp hóa nào đều có thể mua được thuốc lá. Nhiều người còn sai trẻ em đi mua thuốc lá, và các cửa hàng vẫn bán bình thường.

Thêm một tin xấu đối với những người hút thuốc lá, đó là theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), họ thường có nguy cơ mắc bệnh nặng hơn khi nhiễm Covid-19. Động tác đưa tay lên mũi, miệng khi hút thuốc hay sử dụng chung các dụng cụ hút thuốc như ống điếu, ống tẩu  cũng làm tăng nguy cơ lây truyền dịch bệnh trong cộng đồng.

Vì vậy, trong tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn biến hết sức phức tạp như hiện nay, hy vọng bạn tôi, Đ. và những người nghiện thuốc lá sẽ có thêm quyết tâm dứt bỏ.

Vì sức khỏe của chính mình, của người thân và cộng đồng, đừng để “nói không với thuốc lá” chỉ là hô khẩu hiệu.

Hồng Lam