Sớm “an cư” cho người dân tái định cư

Di dời khỏi tâm sạt lở

Làng Tu Thó (xã Tê Xăng) có lẽ là điểm “nóng” nhất, năm 2019, làng cũ nằm lưng chừng núi, mưa nhiều, nước thấm vào đất khiến nguyên quả đồi bị sạt lở nặng. Sau vụ việc này, chính quyền huyện Tu Mơ Rông buộc phải di dời người dân làng Tu Thó về định cư nơi ở mới, trong đó có 51/139 hộ cần di dời khẩn cấp.

Để chọn đất định cư cho làng Tu Thó, các cấp, ngành trong huyện và tỉnh đã tổ chức nhiều đợt khảo sát, chọn vị trí giúp dân an cư. Tuy nhiên, không riêng làng Tu Thó mà đối với cả huyện Tu Mơ Rông, việc chọn quỹ đất để xây dựng điểm định cư cho dân rất hạn hẹp, đồi núi, dốc cao dễ sạt trượt.

Theo báo cáo của UBND huyện Tu Mơ Rông, hiện nay không còn vị trí nào khác để bố trí tái định cư ngoài vị trí đang thực hiện. Làng mới nơi chính quyền và người dân chọn ở phía trên nơi ở cũ (vẫn nằm trong quả đồi bị sạt). Đây là lần thứ hai trong hơn 10 năm qua, người dân Tu Thó phải dời làng vì mưa lũ, sạt lở (lần đầu sau cơn bão số 9 năm 2009).

Ngay sau khi chọn được vị trí, chính quyền các cấp nỗ lực để sớm bàn giao mặt bằng cho người dân làng. Hiện, các đơn vị thi công đang san ủi mặt bằng, làm đường giao thông nội bộ, làm nhà rông, nhà trẻ... Tuy vậy, anh Hoàng Hiệp, cán bộ kỹ thuật của Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện Tu Mơ Rông thừa nhận: “Trong quá trình làm, chúng tôi không dám san ủi nhiều vì sợ sạt lở. Địa chất ở đây không ổn định nên mưa lũ là sạt lở”.

Tập trung xây dựng cơ sở hạ tầng ở làng Tu Thó (xã Tê Xăng). Ảnh: C.N

Dù địa chất không ổn định nhưng không thể thực hiện công tác khoan thăm dò địa chất, đánh giá chi tiết ổn định vùng đất, bởi theo ông Vương Văn Mười - Phó Chủ tịch UBND huyện Tu Mơ Rông, kinh phí khoan thăm dò địa chất là quá lớn. 

Là hộ đầu tiên nhận đất và đang xây nhà, anh A Màu ở làng Tu Thó cho biết: Người dân làng Tu Thó đã hai lần phải di dời vì sạt lở. Mỗi lần di dời người dân rất khổ, tốn kém vì vừa ổn định cuộc sống lại di dời. Tôi mong làng mới ổn định để dân an tâm lao động, sản xuất.

Hiện, trong số 51 hộ ở làng Tu Thó cần di dời khẩn cấp vì nhiều lý do, một số hộ dân vẫn chưa di dời.

Bài toán nan giải

Hiện tại, công tác di dời, tái định cư cho 300 hộ dân trong huyện Tu Mơ Rông do thiên tai bão lũ đang gặp nhiều khó khăn. Theo quy định, mỗi hộ dân dời nhà được hỗ trợ 20 triệu đồng và 5,4 triệu đồng tiền hỗ trợ gạo. Người dân thống nhất gộp hai khoản này để làm nhà. Song, theo ông A Đe - Chủ tịch UBND xã Tê Xăng, với mức hỗ trợ này thì việc làm nhà rất khó khăn. Thêm nữa, khi dân làm nhà gắn với mục tiêu xây dựng nông thôn mới, theo quy định của UBND tỉnh, nhà xây mới diện tích ít nhất 40m²/căn, mức kinh phí tối thiểu là 80 triệu đồng.

Căn nhà mới bắt đầu được xây dựng của anh A Màu. Ảnh: CN

“Nhà mình xây rộng hơn 100 m², khoán thợ 180 triệu đồng. Nhà nước hỗ trợ hơn 25 triệu đồng, còn gia đình phải lấy tiền đền bù (từ thu hồi đất làm làng tái định cư mới) của Nhà nước để xây nhà. Trong làng không phải ai cũng có tiền đền bù để góp vào xây nhà” - anh A Màu chia sẻ.

Ông Vương Văn Mười thừa nhận thực tế trên là bài toán nan giải cho chính quyền trong việc an cư cho dân. Theo ông, đây là dự án di dời nên mức hỗ trợ thấp. Bà con ở vùng sạt lở đều là hộ nghèo, điều kiện kinh tế khó khăn. Hiện, huyện vận động các hộ có tiền đền bù, kết hợp với tiền hỗ trợ của Nhà nước để làm nhà. Ngoài ra, người dân có thể vay từ nguồn vốn vay ưu đãi (chính sách hỗ trợ nhà ở đối với hộ nghèo theo Quyết định 33), mức cho vay làm nhà là 25 triệu đồng, trả trong 15 năm, trong đó 5 năm đầu không tính lãi. Hiện, UBND huyện đang tìm nguồn từ xã hội hóa, kêu gọi các nhà hảo tâm, các mạnh thường quân hỗ trợ.

Được biết, hiện có 10/139 hộ dân ở Tu Thó đăng ký vay vốn ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội huyện.

Cùng với khó khăn trong việc chọn vị trí tái định cư, địa chất không ổn định, với 300 căn nhà mới, nhu cầu gỗ làm nhà lớn, gây áp lực không nhỏ cho công tác giữ rừng nơi đây.   

Cao Nguyên