Vẹn nguyên tình đồng đội Việt - Lào

Tôi được cán bộ, chiến sĩ Đội K53 tỉnh Kon Tum kể nhiều về một người Lào đã hơn 10 năm nay hết mực giúp đỡ Đội trong công tác tìm kiếm, quy tập, cất bốc hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh trong các thời kỳ chiến tranh trên đất Lào về nước; và mới đây, trong chuyến công tác sang Lào, tôi đã tìm gặp ông - ông Khăm Xảy Phi Mạ Lay, một cựu chiến binh Lào.

Ông Khăm Xảy Phi Mạ Lay sinh năm 1949 trong một gia đình nông dân nghèo của huyện Xạ Nảm Xay, tỉnh Attapư (Lào). Lớn lên trong chiến tranh bởi giặc Pháp và Mỹ xâm lược, năm 1968, theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc ông lên đường nhập ngũ.

Ông Khăm Xảy Phi Mạ Lay, ở trần ngoài cùng bên phải đang cùng cán bộ Đội K53 bàn kế hoạch cho một chuyến tìm hài cốt liệt sĩ. Ảnh: T.K

Trong một lần chiến đấu bị máy bay Mỹ ném bom trúng trận địa, nhiều đồng đội của ông hy sinh, còn ông bị thương, cụt một chân. Ông được các chiến sĩ quân tình nguyện Việt Nam đưa về hậu cứ chữa trị, nằm viện hơn 2 tháng ông mới tỉnh lại. Bao nhiêu năm nay, nghĩ đến những đồng đội Việt Nam hy sinh thân mình cứu sống ông đang còn nằm lạnh lẽo nơi rừng thiêng, nước độc, ông tâm nguyện còn sức khỏe ngày nào thì ngày đó phải quyết đi tìm đồng đội.

"Mấy chục năm đã qua đi nhưng những ký ức một thời không thể nào quên, khi cùng với anh em Đội K53 trở lại chiến trường xưa, nơi mà trước đây là các trận địa, khu hậu cứ, các trạm phẫu, bệnh xá, nơi tôi đã cùng đồng đội chiến đấu với kẻ thù để tìm kiếm nơi an nghỉ của các đồng đội Việt Nam, trong tiếng gió thổi vi vu xào xạc tôi nghe như có tiếng gọi của đồng đội đâu đây" - ông chia sẻ.

Đã hơn 10 năm nay, ông Khăm Xảy Phi Mạ Lay lặn lội cùng Đội K53 tỉnh Kon Tum vào các cánh rừng đi tìm đồng đội. Ông đi không biết mệt, băng qua những cánh rừng già năm xưa để đi tìm đồng đội, có lúc tìm mãi không thấy hài cốt nhưng ông không nản lòng. Những lúc phát hiện ra nơi an nghỉ của liệt sĩ, tất cả đều reo mừng khôn siết, đào xuống độ sâu chừng 50cm bắt đầu lộ dần tấm tăng đã mục nát. Lúc này, anh em dùng tay hớt nhẹ từng lớp đất, săm soi tìm di cốt cùng những di vật của liệt sĩ, đưa lên đặt cẩn thận theo thứ tự không bỏ sót một vật gì, rồi làm thủ tục khâm liệm.

Thiếu tá Trịnh Mạnh Đạt - Trợ lý Dân vận, chính sách Đội K53 kể lại: Có hôm vì đi nhiều, vết thương đau nhức, ông Khăm Xảy Phi Mạ Lay đi lại khó khăn, anh em bảo ông cứ ở nhà nghỉ, nhưng ông nhất quyết không chịu, phải đi tìm kiếm hài cốt liệt sĩ cùng anh em. Nói thật, nhờ có ông mà việc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ trên đất Lào mới đạt kết quả cao như thế. Mình ông tự tìm kiếm thông tin, dẫn đường cho Đội K53 quy tập, cất bốc được 30 hài cốt liệt sĩ, trong tổng số 871 hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam được quy tập tại 3 tỉnh Nam Lào: Attapư, Sê Kông, Chămpasắc.

Trong một chuyến ông cùng Đội K53 đi tìm hài cốt liệt sĩ. Ảnh: T.K

Khi tôi viết bài này, ông Khăm Xảy Phi Mạ Lay và cán bộ, chiến sĩ Đội K53 đang hối hả đi về các bản làng trên khắp địa bàn tỉnh Attapư để tìm kiếm thông tin, sơ đồ mộ chí hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam để chuẩn bị cho đợt quy tập mùa khô 2017 - 2018...

Trung Kiên