“Với người Hrê mình, rừng là nhà, là vườn, vừa thiêng liêng vừa gần gũi, nơi ôm ấp, chở che và nuôi sống người làng. Vì vậy, cha dạy con, con dạy cháu, đời đời người Hrê dạy nhau phải giữ rừng”. Đứng trên dốc núi nhìn về Vang Nhia - khu rừng đầu nguồn của làng, già làng A Phong rủ rỉ...
Mai này, không còn người già nữa, con cháu vẫn còn biết đánh chiêng. Khi cúng Yàng, khi mừng lúa mới, ở đâu đó giữa đất trời, già vẫn còn được nghe tiếng chiêng - già A Kyui nhìn mấy đứa cháu đang vùi đầu vào tập bài chiêng cổ mãn nguyện nói. Gương mặt già sáng bừng lên dưới ánh nắng nhạt cuối chiều xuyên qua vách nhà rông...
Cơn mưa rừng bất ngờ sầm sập chặn lối ngăn những bước chân hăm hở tính vượt rừng đi lên làng Xốp Dùi cũ, nơi vang danh làng kháng chiến trong thời kháng Pháp, là nguyên mẫu làng Xô Man trong truyện ngắn nổi tiếng Rừng Xà nu của nhà văn Nguyễn Trung Thành. A Đối- Phó Chủ tịch UBND xã Xốp an ủi: Thôi, đừng buồn. Vào mùa mưa không ai đi được đâu, kể cả đám thanh niên. Không lên làng được thì về nhà già A Cố nghe kể chuyện đi...
Mùa măng rừng ở Đăk Glei thường bắt đầu từ tháng 7 đến hết tháng 10 âm lịch. Khi những cơn mưa đầu mùa ẩm ướt qua đi cũng là lúc những mầm măng rừng vươn mình, nhú lên khỏi mặt đất. Đó cũng là thời điểm nhiều người dân nơi đây rủ nhau đi "hái măng rừng" bán lấy tiền, kiếm thêm thu nhập cho gia đình…
Chỉ còn vài ngày nữa là đến đêm hội trăng rằm, cùng với các loại bánh có thương hiệu, đắt tiền đã có mặt sớm ngoài thị trường, các cơ sở làm bánh Trung thu truyền thống ở phố núi Kon Tum cũng rộn ràng “nổi lửa” phục vụ cho “thượng đế” đến đặt mua và làm quà biếu.
Những năm qua, nghĩa tình quân dân và sự đồng sức đồng lòng của người Ja Rai, Rơ Măm, Kinh, Thái, Tày, Mường...trong việc thi đua phát triển kinh tế, chung sức bảo vệ đường biên cột mốc đã góp phần xây dựng nên một Mô Rai vững vàng, phát triển. Mô Rai đã và đang chuyển mình với những bước đi đổi mới…
Ở Mô Rai có những ngôi làng mà tuổi làng cũng như tuổi đời của các công dân trong làng đều còn rất trẻ - Làng công nhân Công ty 78. Vượt qua khó khăn vất vả của ngày đầu đặt chân đến, bằng sức lao động và tình yêu với mảnh đất này, các gia đình công nhân đã vươn lên xây dựng cuộc sống mới ấm no trên quê hương thứ hai của mình…
Từ vùng đất hoang vu từng bị đạn bom cày đi xới lại trong chiến tranh, xã biên giới Mô Rai đang thay đổi từng ngày. Với suy nghĩ tiến bộ, những nếp sống lạc hậu, những hủ tục từng bước được loại bỏ; người dân Mô Rai ngày càng thi đua phát triển kinh tế, tạo cho Mô Rai bước chuyển mình rõ nét.
Trước đây, Mô Rai (Sa Thầy) được được ví như "ốc đảo" giữa đại ngàn Chư Mom Ray bởi giao thông cách trở, cuộc sống của người dân nghèo đói, lạc hậu. Thế nhưng, giờ đây xã biên giới anh hùng trong kháng chiến này đang có những bước chuyển mình rõ nét trên mọi mặt.
Không còn cảnh ăn bữa nay lo bữa mai, nhiều người dân ở xã Chư Hreng (thành phố Kon Tum) giờ đây đã có vốn phát triển kinh tế, xây được những ngôi nhà cao, to, vững chắc, mua được các vật dụng cần thiết trong gia đình... Các gia đình có được cuộc sống như thế, một phần cũng nhờ xuất khẩu lao động.
Không phải ngẫu nhiên mà người Thái, người Mường... trên vùng biên giới Ia H’Drai bốn mùa mây phủ lại gọi ngày Quốc khánh của nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Tết Độc lập. Đối với họ, sự kiện trọng đại này được trông đợi nhất trong năm, bà con tổ chức đón tết thậm chí còn hơn cả Tết Nguyên đán...
Lọt thỏm giữa núi rừng biên giới, 12 đội sản xuất của Chi nhánh 716 (Binh đoàn 15) là 12 điểm dân cư với những gia đình công nhân chịu thương, chịu khó. Họ bám trụ nơi đây như những nhân vật tiêu biểu trong bản trường ca khai hoang, phục hóa. Họ cũng chính là những chiến sĩ “không quân hiệu” đang góp phần gìn giữ từng tấc đất của Tổ quốc, tạo nên thế trận lòng dân nơi vùng biên giới đầy nắng gió…
Thời gian gần đây, nghề “săn” dế cơm cuốn hút nhiều người dân các làng đồng bào DTTS sống ven bãi bồi khu vực bờ kè sông Đăk Bla thuộc địa bàn xã Vinh Quang (thành phố Kon Tum). Nhiều hộ gia đình nơi đây đã có thu nhập khá cao từ chính nghề này…
Những con đường gian truân, những đứa trẻ mục đồng hồn nhiên dưới trưa nắng, những mái nhà thấp với cây cối xanh mát là ấn tượng của chúng tôi khi đặt chân đến mảnh đất biên giới Rờ Kơi (huyện Sa Thầy). Không bon chen, không xô bồ, ở nơi có đến 569 hộ nghèo này, bà con đôn hậu, chất phác, chân tình như cái cây, ngọn cỏ. Đêm đến, dưới mái nhà rông cao vút, cùng các nghệ nhân đắm mình trong tiếng cồng chiêng vang vọng; da diết trong các làn điệu dân ca hòa với ting ning...
Nhọc nhằn có lẽ đó là từ khái quát tương đối đầy đủ về những vất vả, cực khổ và cả hiểm nguy đối với những người thợ điện trên địa bàn tỉnh. Bất kể ngày hay đêm, mưa hay nắng, họ luôn sẵn sàng nhận lệnh, nhanh chóng lên đường, vượt mọi khó khăn với quyết tâm khắc phục sự cố trong thời gian ngắn nhất để nối thông dòng điện phục vụ cho sản xuất và sinh hoạt của người dân.
Năm 2012, hàng chục hộ người Tày đã đến xã Ia Đal, huyện Ia H’Drai làm kinh tế mới. Giờ đây, đời sống của họ đã ổn định, cùng nhau đón một cái Tết ấm trên quê hương mới.