Chiều chiều, hắn hay ngồi trên mấy bậc cầu thang như nghiêng nghiêng đón nắng. Nhìn những bậc thang là những tấm gỗ mộc hằn in bao bước chân, nhẵn thín, ngả màu theo thời gian như đường dẫn, nối bao yêu thương của căn nhà sàn một màu thâm thẫm nổi lên trong sắc xanh cỏ cây mà hắn thấy vấn vương.
Khi nắng chiều bắt đầu dịu lại, làng nhỏ bên sông Đăk Bla nhộn nhịp hẳn lên. Già trẻ, trai gái, ai nấy đều diện những bộ áo, váy đẹp nhất, được may từ những mảnh vải thổ cẩm dệt khéo, từng tốp từng tốp đi trên đường làng, rộn rã chuyện trò.
Không sinh ra và lớn lên nơi bãi bồi như A Mít, cũng không cần mẫn gieo trồng, vun xới rau màu mỗi ngày trên bãi như A Tuyn, nhưng tâm trí gã luôn vấn vít về ngút ngàn bờ bãi.
Gã lơ mơ tỉnh giấc. Ở ngoài sân vẫn còn tiếng lụp cụp rộn ràng của mấy cây dao chặt vào mặt thớt. Vẫn tiếng nói cười của con trai, con gái. Bữa cơm liên hoan kỷ niệm 40 năm lập làng còn vui lắm.
Chẳng biết từ bao giờ, gánh chè chợ quê là một phần ký ức tươi đẹp lại rất đỗi bình dị, thân thương với tôi. Mỗi lần về quê là tôi phải tìm đến góc chợ, nơi có một gánh chè quen thuộc.
Bạn từ huyện về trong cơn mưa mịt mù. Dừng xe trước cổng, bạn gọi váng lên. Tôi vừa ra thì bạn đưa cho một cái túi bê bết bùn đất: Gì vậy? Tôi hỏi. “Măng le đầu mùa đấy. Ăn lấy thảo. Hàng hiếm đấy nhé”- bạn cười, hàm răng lấp lóa, rồi lại vội vã quay xe vọt đi.
Trời đang nắng bỗng đổ mưa. Nhìn màn mưa lất phất bay ngoài ô cửa, hắn nói với đứa em “mưa nấm mối đấy”. Thằng cu em là dân thành phố nghe thấy thế mắt tròn mắt dẹt: Mưa có tên gì lạ thế? Hắn cười, giải thích: Mưa nắng kiểu này là thời tiết thuận lợi để nấm mối sinh sôi, và bọn con nít tha hồ hái về chế biến thành món ăn ngon hoặc bán.
Trong chuyến công tác về cơ sở vừa qua, chúng tôi đến thăm gia đình bà Y Ninh, 61 tuổi, trú tại Tổ 1, Khối phố 2, thị trấn Đăk Tô (huyện Đăk Tô). Đây là một gia đình thuộc diện hộ nghèo có hoàn cảnh hết sức khó khăn, 2 vợ chồng già, bị bệnh lại phải nuôi người con tật nguyền và mắc bệnh tâm thần, rất cần sự chia sẻ, giúp đỡ của mọi người.
Cha tôi là người điềm đạm, ít nói, nhưng đã nói thì cứ gọi là sâu thăm thẳm. Cha tôi nói một câu rất hay mà tôi mãi khắc cốt ghi tâm: Cái gì trông bình lặng, giản dị lại chính là gốc của mọi thứ, hạnh phúc từ đó mà ra. Càng phô trương, ồn ào thì khi lui về với chính mình lại càng trống rỗng. Nói vậy và cũng thực hành vậy, thế nên cả một đời cha tôi sống rất nhẹ nhàng với những ân tình, thanh thản, say mê với những sở thích bình lặng của riêng mình.
Một chiều tháng 6, khi đi ngang qua chợ, tôi gặp một chị đang bán mủng sim chín tím mọng, căng tròn. Bỗng dưng những kỷ niệm từ thuở chăn bò, hái sim, hái móc trên đồi lại ập về. Bỏ tiền mua mấy lon sim, trong đầu tôi như một cuốn phim tua nhanh, rồi những ca từ dâng lên trong lòng: “Hoàng hạc bay, bay mãi bỏ trời mơ/ Về đồi sim, ta nhớ người vô bờ” (Thu hát cho người- Vũ Đức Sao Biển).
Khi được tự lựa chọn nghề nghiệp dựa trên sở thích và năng lực của bản thân, con trẻ sẽ có động lực và trách nhiệm hơn. Lựa chọn đúng hay sai đều có ảnh hưởng rất lớn đến tương lai.
Như bất chợt ngọn gió về ngang trời, hắn đầu trần, mặc chiếc áo phong phanh ào qua đường rồi dừng lại bên quán cà phê cóc ven đường. Kéo chiếc ghế nơi góc khuất, hắn vừa chậm rãi uống ly cà phê ấm nóng vừa ngắm nhìn vạt mưa tháng Sáu trắng xám xịt và dòng người lại qua.
Chiều mưa, tự nhiên hắn thèm được thưởng thức món bún mắm nêm miền Trung. Ngồi làm việc mà hắn như thấy trước mắt mình là tô bún thơm lừng mùi mắm nêm, với đủ gia vị chua, cay, mặn, ngọt, béo, bùi, của chanh, của ớt, của thơm (dứa), của thịt heo luộc, đậu phộng rang.
Vợ thường xuyên bị bệnh, chồng đi làm thuê nuôi cả nhà, gia cảnh vốn đã khó khăn lại càng thêm khó khi người vợ lại gặp một tai nạn kinh hoàng phải cắt bỏ đôi tay.
Xe lăn bánh trườn theo con đường đèo dốc ngoằn ngoèo trong buổi sáng sương mù giăng lối. Qua ô cửa kính, mặt trời dần ló rạng, mây mù dần tan, núi rừng trùng điệp, làng mạc dần hiện ra. Hắn áp sát mặt vào cửa kính. Và tuyệt vời làm sao khi nhìn từ trên cung đường cao xuống, trước mắt hắn là những ô, những thửa ruộng bậc thang không đồng nhất giống như những hộp hình sống động xếp san sát vào nhau gửi gắm bao điều muốn nói.
Ở Tây Nguyên, mùa Hè đến, nắng nóng gay gắt đó rồi lại mưa đó. Mà không hẳn chỉ có những cơn mưa chợt đến rồi chợt đi mà còn xuất hiện những cơn mưa kéo dài hàng giờ đồng hồ. Không to quá, nhưng cũng không nhỏ quá, giống như những cơn mưa dầm của những ngày tháng Mười ở miền Trung quê hắn.
Các DTTS ở Kon Tum như Ba Na, Xơ Đăng, Gia Rai, Gié – Triêng, Rơ Măm, Brâu, sở hữu kho tàng văn hóa truyền thống phong phú. Trong đó, sử thi (còn gọi là trường ca) là một loại hình nghệ thuật đặc biệt, không chỉ là những câu chuyện dài được kể bằng lời hát, mà còn thể hiện cách nhìn nhận thế giới, cuộc sống và những điều nhân văn trong cộng đồng mỗi dân tộc.