Xuân về Tết đến, nhà nhà đều chuẩn bị nhiều món ăn để dùng trong gia đình, để đãi khách. Có những món độc lạ, sang trọng, cũng có những món cực kỳ dân dã nhưng lại gây “nghiện”, như món me dầm đường chẳng hạn.
Tháng Chạp đến một cách lặng lẽ, nhưng từng ngày lại trôi qua một cách vội vã. Mới hôm nào lật tờ lịch lên còn thủng thẳng nói: Nay mới mùng đầu tháng Chạp chứ mấy, vội vàng gì. Vậy mà vèo cái đã qua rằm, rồi chỉ kịp dự vài ba lễ tất niên là Tết đến ngay cửa.
Hoàng hôn dần tắt, xóm nhỏ ngoại ô thành phố lại rộn ràng bởi tiếng trẻ con í ới, tiếng hỏi han của người lớn sau một ngày bận rộn. Nhà ai đun bếp củi, khói bảng lảng bay, làm tôi se sắt nhớ không khí ấm cúng của bữa cơm tất niên năm nào nơi quê nhà.
Tháng 11/2021, bố qua đời vì ung thư, hai năm sau mẹ cũng mất vì tai nạn, 5 đứa trẻ Y Cương (16 tuổi), Y Kiêng (14 tuổi), A Chung (12 tuổi), Y Chính (10 tuổi) và A Chiến (6 tuổi) trú tại thôn Đăk Kơ Đương, xã Đăk Pxi, (huyện Đăk Hà ) trở thành những đứa trẻ mồ côi, bơ vơ giữa cuộc đời.
Miếng bánh chưng vừa chạm vào đầu lưỡi, hương vị dẻo thơm của nếp, của đậu xanh, của thịt ba chỉ, của lá chuối đã như hòa trộn, lan tỏa, đánh thức mọi giác quan. Và chỉ trong phút chốc, một hương vị khác vô cùng kỳ diệu cũng bỗng dâng lên ngập tràn - hương vị của những ngày trôi về phía cũ tỏa về, cái hương vị mà chỉ nhớ đến thôi tôi đã thấy chan chứa bao món nợ ân tình.
Gã yêu tháng Chạp, không chỉ vì tháng này có… Tết, không chỉ vì thời tiết cuối Đông đầu Xuân như ủ men, làm người ta say, mà còn vì sự vội vàng, náo nức của nó.
Vừa nấu xong bữa cơm chiều, người như chợt thần ra, tôi vội đến bên lốc lịch lật giở từng tờ. Miệng lẩm nhẩm, nay 11 tháng Chạp rồi, còn 19 ngày nữa là tết. Thấm tha thấm thoắt, mai 12 tháng Chạp, còn 18 ngày, mốt 13, kia 14, 15, 16… Tết đã về ngang trước ngõ nhà rồi.
Vẫn còn nằm trong khuôn, song mùi thơm của bánh đã khiến thằng bé “cầm lòng chẳng đậu”. Không màng gì nữa với con quay, nó bước như chạy vào gian bếp trống mà bà và chị lớn đang bận rộn có lẽ từ trưa.
Người ta bảo rằng, thấy làm dưa món là thấy tết- vừa nói, dì Ba vừa tỉ mẩn cắt tỉa từng miếng su hào trắng phơn phớt xanh thành những bông hoa xinh xắn.
Những ngày cuối năm, khi trời trở lạnh, tôi lại nhớ sao mà nhớ bữa cơm chiều đầm ấm với món thịt heo ngâm mắm do má tự tay làm. Chỉ cắn một miếng là tưởng chừngtết đến xuân về đầu ngõ.
Khi lúa đã vào kho, gió cuốn ào ào trên các triền đồi, những cánh rừng cứ xanh biếc lên, làng lại nao nức nhịp chiêng ngân. Lúc réo rắt, thủ thỉ như lời tâm tình, lúc sôi nổi, náo nức, tiếng chiêng như gọi mùa Xuân về.
Vừa bước lên những bậc thang gỗ đã có không biết bao nhiêu bàn chân bước qua nên nhẵn thín, nâu bóng lên, hắn liền ngửa mặt nhìn mái nhà rông cao vút như chiếc rìu mạnh mẽ dứt khoát giữa nền trời xanh bao la và ngân nga câu hát làm nức lòng bao người về màu xanh trong đến viên mãn, tươi mới, ngút ngàn, bao la, khoáng đạt “Trời Tây Nguyên xanh/Hồ trong nước xanh/Trường Sơn xa xanh/Ngút ngàn cây xanh”.
Là 1 trong số 7 DTTS tại chỗ trên địa bàn tỉnh, cộng đồng dân tộc Gié-Triêng sinh sống chủ yếu ở hai huyện Đăk Glei và Ngọc Hồi với dân số trên 39.000 người. Bên cạnh tích cực lao động sản xuất, đoàn kết, giúp nhau nâng cao đời sống, họ còn tích cực tham gia, giữ gìn văn hóa truyền thống.